Kalimantan Salatan

Tumatan Wikipidia Banjar, kindai pangatahuan
(Diugahakan matan Kalimantan Selatan)
Kalsel
Provinsi di Indonesia
bahasa Banjar Transkripsi
 • Jawiکاليمانتان سلاتن
Matan kiwa ka kanan, atas ka bawah: Guha Karst di Nateh, Tari Radap Rahayu, Pasar Terapung Banjarmasin, Taman Cahaya Bumi Selamat Martapura, Tugu Katupat Kandangan, Jambatan Barito, wan Tugu Tanjung Puri Tabalong
Kober/Panji Kalsel
Bendera
Lambang resmi Kalsel
Lambang
Julukan: 
Bumi Lambung Mangkurat
Motto: 
Waja sampai kaputing[lower-alpha 1]
(Banjar) Tetap semangat dan kuat seperti baja dari awal sampai akhir
Peta
Peta
Peta
Negara Indonesia
Ibu kotaKota Banjarbaru (sejak 16 Maret 2022)
Jumlah satuan pemerintahan
Pamréntahan
 • GubernurSahbirin Noor
 • Wakil GubernurMuhidin
 • Sekretaris DaerahRoy Rizali Anwar
 • Ketua DPRDSupian HK
Jimbar
 • TotalKasalahan éksprési: Operator * kada diduga km2 (Kasalahan éksprési: Operator / kada diduga sq mi)
Populasi
 • Total4.119.824
 • Kepadatan105/km2 (Citakan:HidFormatting error: invalid input when rounding/sq mi)
Demografi
 • AgamaIslam 97,02%
Kristen 1,87%
Protestan 1,33%
Katolik 0,54%
Hindu 0,58%
Buddha 0,30%
Lainnya 0,23%[2][3]
 • Bahasa
 • IPMIncrease 71,28 (2021)
tinggi[11]
Wewidangan galahUTC+08:00 (WITA)
Kode pos
70xxx-72xxx
Kode area telepon
ISO 3166 codeID-KS
Pelat kendaraanDA
Dasar hukum pendirianUndang-Undang Republik Indonesia Nomor 8 Tahun 2022[12]
DAURp 1.215.803.040.000,- (2020)[13]
Lagu daerah
Rumah adatRumah Bubungan Tinggi
Senjata tradisional
Flora resmiKasturi
Fauna resmiBekantan
Situs webwww.kalselprov.go.id
  1. ^ Lebih lengkapnya: Citakan:Sc
Peta Administrasi provinsi Kalimantan Selatan

Kalimantan Selatan (disingkat Kalsel) adalah salah satu prupinsi nang ada di Indunisia nang baandak di pulau Kalimantan. Indung banua prupinsi Kalimantan Selatan adalah kuta Banjarbaru tumatan 2022 maugahakan kuta Banjarmasin.[14] Prupinsi ngini adalah rumah gasan Suku Banjar wan baisi lumbah 38.744,00 km²[15] lawan jumlah warga wayah tahun 2020 bajumlah 4.087.894 ikung,[2] wan wilayah administrasi tapalih jadi 11 kabupatin wan 2 kuta.

DPRD Kalimantan Selatan lawan surat kaputusan No. 2 Tahun 1989 tanggal 31 Mei 1989 manatapakan 14 Agustus 1950 sawagai Hari Jadi Prupinsi Kalimantan Selatan. Tanggal 14 Agustus 1950 malalui Peraturan Pemerintah RIS No. 21 Tahun 1950, adalah tanggal diulahnya Prupinsi Kalimantan, imbah pambubaran Ripublik Indunisia Sarikat (RIS), lawan hubnur Duktur Moerjani.

Maumpat sajarah wilayah Kalimantan Selatan panambaian diulah marupakan wilayah Karesidenan Kalimantan Selatan (lawan Residen Mohammad Hanafiah) di dalam Prupinsi Kalimantan ngitu saurang.

Sajarah[babak | babak asal-mulanya]

Parangku Ripublik Indunisia (2010).

Kawasan Kalimantan Salatan wayah masa hampau adalah palihan matan 3 karajaan ganal nang suah sacara baturut-turut baisi wilayah di dairah ngini, yakni Karajaan Nagara Dipa, ditarusakan ulih Karajaan Nagara Daha, wan ditarusakan ulih Kasultanan Banjar. Imbah Pasarihan Kamardikaan Indunisia, Kalimantan dijadiakan parupinsi saurang lawan hubnur panambaian Hubnur Ir. Pangeran Muhammad Noor nang manjabat sampai diulahnya Pajanjian Linggarjati.

ALRI Divisi IV (A)[babak | babak asal-mulanya]

Sajarah pamarintahan di Kalimantan Salatan diwarnai jua lawan tabantuknya pahimpunan Angkatan Laut Republik Indonesia (ALRI) Divisi IV di Mojokerto, Jawa Timur nang manyatuakan kakuatan wan pajuang asal Kalimantan nang baandak di Jawa. Lawan ditandatanganinya Pajanjian Linggarjati maulah Kalimantan tahalat matan Ripublik Indunisia. Dalam kaadaan ngini pamimpin ALRI IV maambil langkah gasan kadaulatan Kalimantan jadi palihan wilayah Indunisia, malalui sabuting pasarihan nang ditandatangani ulih Hubnur ALRI Hasan Basry di Kandangan 17 Mai 1949 nang isinya manyarihakan lamun rakyat Indunisia di Kalimantan Salatan mamaklumakan badirinya pamarintahan Hubnur tantara ALRI nang malingkupi sabarataan wilayah Kalimantan Salatan (wan tangah). Wilayah ngitu disarihakan jadi palihan matan wilayah RI sasuai Pasarihan kamardikaan 17 Agustus 1945. Upaya nang digawi dianggap jadi upaya tandingan atas dibantuknya Dewan Banjar ulih Walanda.

Pambantukan Parupinsi Kalsel[babak | babak asal-mulanya]

Manunti buliknya Indunisia ka bantuk nagara kasatuan kahidupan pamarintahan di dairah mangalami panyimpunan jua. Parupinsi Kalimantan wayah masa ngitu tadiri atas 3 (talu) karesidenan, yaitu Karesidenan Kalimantan Barat, Karesidenan Kalimantan Salatan, wan Karesidenan Kalimantan Timur. Parupinsi Kalimantan, imbah ngitu dipacah jadi 3 parupinsi, masing-masing Kalimantan Barat, Timur, wan Salatan nang dituangakan dalam UU No.25 Tahun 1956. Badasarakan UU No.21 Tahun 1957, sapalih ganal dairah subalah barat wan utara wilayah Kalimantan Salatan dijadiakan Parupinsi Kalimantan Tangah. Sadangakan UU No.27 Tahun 1959 mahalatakan palihan utara matan dairah Kabupaten Kotabaru wan mamasukakan wilayah ngitu ka dalam kakuasaan Parupinsi Kalimantan Timur. Tumatan wayah ngitu Parupinsi Kalimantan Salatan kada lagi mangalami parubahan wilayah, wan tatap kaya adanya. Adapun UU No.25 Tahun 1956 nang marupakan dasar pambantukan Parupinsi Kalimantan Salatan imbah ngitu dihanyari lawan UU No.10 Tahun 1957 wan UU No.27 Tahun 1959.

Agama[babak | babak asal-mulanya]

Numur Agama Jumlah (2020)[2] Pamusatan Jumlah (2010) Pamusatan
1 Islam 3.966.059 97,02% 3.505.000 96,67%
2 Kristen Protestan 54.382 1,33% 47.974 1,32%
3 Hindu 23.798 0,58% 16.064 0,44%
4 Katolik 21.987 0,54% 16.045 0,44%
5 Buddha 12.337 0,30% 11.675 0,32%
6 Khonghucu 222 0,01% 236 0,01%
7 Lainnya 9.109 0,22% 28.776 0,79%
Jumlah 4.087.894 100,00% 3.626.616 100,00%

Daptar hubnur[babak | babak asal-mulanya]

No. Poto Ngaran Matan Sampai Pamaparan
1. Syarkawi 1957 1959  
2. Maksid 1959 1963  
3. Abu Jahid Bastomi 1963 1963  
4. Aberani Sulaiman 1963 1968  
5. Jamani 1968 1970 [16]
6. Subarjo Sosroroyo 1970 1980  
7. Mistar Cokrokusumo 1980 1984  
8. Muhammad Said 1984 1995  
9. Gusti Hasan Aman 1995 2000  
10. Barakas:Sjachriel Darham.jpg Sjachriel Darham 2000 Maret 2005  
11. Tursandi Alwi Marat 2005 5 Agustus 2005 Panjabat (pj.) Hobnor
12. Rudy Ariffin 5 Agustus 2005 4 Agustus 2010 pariode panambayan
13. Rudy Ariffin 5 Agustus 2010 damini pariode kadua


Daptar Kabupatin wan Kuta[babak | babak asal-mulanya]

Numur Kabupatin/kuta Pusat pamarintahan Bupati/wali kuta Luas wilayah (km2)[17] Jumlah panggana (2020)[17] Kacamatan Kalurahan/disa Lambang
Pata tampat
1 Kabupatin Balangan Paringin Abdul Hadi 1.878,30 130.355 8 3/154
2 Kabupatin Banjar Martapura Saidi Mansyur 4.668,00 565.635 20 13/277
3 Kabupatin Barito Kuala Marabahan Noormiliyani 2.996,46 313.021 17 6/195
4 Kabupaten Hulu Sungai Salatan Kandangan Achmad Fikry 1.804,94 228.006 11 4/144
5 Kabupatin Hulu Sungai Tangah Barabai Aulia Oktafiandi 1.472,00 258.721 11 8/161
6 Kabupatin Hulu Sungai Utara Amuntai Abdul Wahid 892,70 226.727 10 5/214
7 Kabupatin Kotabaru Kotabaru Sayed Jafar Alaydrus 9.482,73 325.622 21 4/198
8 Kabupatin Tabalong Tanjung Anang Syakhfiani 3.766,97 253.305 12 10/121
9 Kabupatin Tanah Bumbu Batulicin Zairullah Azhar 5.006,96 322.646 10 5/144
10 Kabupatin Tanah Laut Pelaihari Sukamta 3.631,35 348.966 11 5/130
11 Kabupatin Tapin Rantau Arifin Arpan 2.700,82 189.475 12 9/126
12 Kuta Banjarbaru - Aditya Mufti Ariffin 371,00 253.442 5 20/-
13 Kuta Banjarmasin - Ibnu Sina 72,00 657.663 5 52/-

Kapandudukan[babak | babak asal-mulanya]

Suku bangsa[babak | babak asal-mulanya]

Kehidupan masyarakat Banjar di Sungai Martapura tempo dulu.
Baayun Mulud, tradisi Suku Banjar dalam memperingati Maulid Nabi Muhammad SAW.
3 Macam Busana Pengantin Banjar
Sinoman Hadrah, kesenian tradisional Suku Banjar untuk menyambut tamu.
Artikal utama: Suku Banjar

Bubuhan Suku Bangsa nang bagana di Kalimantan Selatan, yaitu : [18]

  1. Suku Banjar (74,34%), bubuhan asli nang jadi bubuhan pambanyaknya di Kalimantan Selatan nang tadiri matan 3 bubuhan utama, yaitu :
    1. Suku Banjar Kuala, mangganai hilir Sungai Barito wan anak-anak sungainya nang maliputi kawasan Banjar Bakula, tadiri matan Kuta Banjarmasin, Kabupatin Banjar, Kuta Banjarbaru, Kabupatin Barito Kuala wan Kabupatin Tanah Laut
    2. Suku Banjar Pahuluan, manggani kawasan hulu Banua Anam (Kabupatin Tapin, Kabupatin Hulu Sungai Selatan, Kabupatin Hulu Sungai Tengah, Kabupatin Hulu Sungai Utara, Kabupatin Balangan wan Kabupatin Tabalong) atawa aliran-aliran sungai nang bahulu di Pegunungan Meratus.
    3. Suku Banjar Batang Banyu, mangganai kawasan hilir Banua Anam nang ada di aliran Sungai Nagara sampai Sungai Tabalong.
  2. Suku Jawa (14,51%), mangganai kawasan-kawasan taran, pambanyaknya di Kabupatin Tanah Laut wan Kuta Banjarbaru nang tadapat banyak bubuhan suku Jawa.
  3. Suku Bugis (2,81%), mangganai kawasan higa pantai, nangkaya di Kabupatin Tanah Bumbu wan Kabupatin Kotabaru nang tadapat banyak bubuhan suku Bugis.
  4. Suku Dayak (2,23%), bagana di kawasan pagunungan Meratus (Suku Dayak Meratus) wan hulu sungai Barito (Suku Dayak Bakumpai).

Bahasa[babak | babak asal-mulanya]

Artikal utama: Bahasa Banjar

Basa nang dipakai sahari-hari lawan suku Banjar atawa basa uma saurang wan sabagai lingua franca gasan bubuhan Kalimantan Selatan umumnya adalah Basa Banjar nang baisi dua ilun, yaitu ilun urang Banjar Kuala[19] wan ilun urang Banjar Hulu.[20]

Masyarakat Dayak di kawasan selatan Pagunungan Meratus bapandir pakai basa Dayak Meratus (d/h Bahasa Bukit)[4] nang juwa tamasuk basa Melayik, nangkaya basa Banjar. Amunnya Suku Dayak rumpun Dusun-Maanyan-Lawangan nang bapandir basa Barito Timur mangganai kawasan utara Pagunungan Meratus bapandir basa Dayak Maanyan Warukin,[6] basa Dayak Dusun Halong,[7][21] basa Dayak Samihin (Dusun Tumbang),[8] basa Dayak Deah/Dusun Deyah,[9] basa Dayak Lawangan[22] wan basa Dayak Abal. Suku Dayak rumpun Biaju nang bapandir basa Barito Barat mangganai aliran sungai Barito bapandir bahasa ibu antara lain basa Dayak Bakumpai[23] wan basa Dayak Barangas.[24] Lawan juwa basa Dayak Ngaju, basa nang matan Kalimantan Tengah dipakai gasan basa liturgi di lingkungan sinode Garija Kalimantan Evangelis nang bakantur utama di Kuta Banjarmasin.

Jujuhutan[babak | babak asal-mulanya]

  1. ^ "Luas Wilayah Kalimantan Selatan menurut Kabupaten/Kota Tahun 2011". BPS. Diakses tanggal 2019-12-21. 
  2. ^ a b c d "Visualisasi Data Kependuduakan - Kementerian Dalam Negeri 2020". www.dukcapil.kemendagri.go.id. Diakses tanggal 16 Februari 2021. 
  3. ^ "Provinsi Kalimantan Selatan Dalam Angka 2019". www.kalsel.bps.go.id. BPS Kalimantan Selatan. Diakses tanggal 18 Januari 2020. 
  4. ^ a b http://multitree.org/codes/bvu
  5. ^ http://multitree.org/codes/bkr-bak
  6. ^ a b http://multitree.org/codes/mhy
  7. ^ a b http://multitree.org/codes/mhy-dus
  8. ^ a b http://multitree.org/codes/mhy-sam
  9. ^ a b http://multitree.org/codes/dun
  10. ^ http://multitree.org/codes/bdl
  11. ^ "Indeks Pembangunan Manusia Menurut Provinsi 2019-2021". www.bps.go.id. Diakses tanggal 26 November 2021. 
  12. ^ Undang-Undang Republik Indonesia Nomor 8 Tahun 2022
  13. ^ "Rincian Alokasi Dana Alokasi Umum Provinsi/Kabupaten Kota Dalam APBN T.A 2020" (PDF). www.djpk.kemenkeu.go.id. (2020). hlm. 12. Diakses tanggal 18 Februari 2021.  [permanent dead link]
  14. ^ "Ditandatangani Presiden, Banjarbaru Resmi Jadi Ibu Kota Provinsi Kalsel". kalsel.prokal.co. Diakses tanggal 25 Maret 2022. 
  15. ^ kalsel.bps.go.id Luas Wilayah Kalimantan Selatan menurut BPS
  16. ^ Silsilah Muhammad Yamani
  17. ^ a b "Kode dan Data Wilayah Administrasi Pemerintahan (Permendagri No.137-2017) - Kementerian Dalam Negeri - Republik Indonesia". www.kemendagri.go.id (dalam bahasa Inggris). Diarsipkan dari versi asli tanggal 2017-04-29. Diakses tanggal 2018-07-11. 
  18. ^ "Kewarganegaraan Suku Bangsa, Agama, Bahasa 2010" (PDF). demografi.bps.go.id. Badan Pusat Statistik. 2010. hlm. 23, 36–41. Diarsipkan dari versi asli (PDF) tanggal 2017-07-12. Diakses tanggal 17 Oktober 2021. 
  19. ^ http://multitree.org/codes/bjn-kua
  20. ^ http://multitree.org/codes/bjn-hul
  21. ^ http://www.antaranews.com/berita/433037/balai-bahasa-dokumentasikan-bahasa-dayak-halong
  22. ^ http://multitree.org/codes/lbx
  23. ^ http://multitree.org/codes/bkr
  24. ^ Hapip, Abdul Djebar (1984). Struktur bahasa Barangas. Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan.