Penawar Sampai

Tumatan Wikipidia Banjar, kindai pangatahuan
Daun pada Penawar sampai

Penawar sampai atawa Tinospora crispa adalah ngaran tanaman nang tamasuk ka dalam kalumpuk tanaman malayap lawan danul matan parian tinospora. Halian di Indunisia, tanaman ngini juwa banyak ditanam di banua Vietnam, Pilipina, Malaysia, lawan Thailand.[1]

Ngaran tanaman ngini baisi banyak parian, nangkaya Panamar gantung atawa Akar sertin di Kalimantan Tengah, buhan Sunda biasa manyambat Andawali, urang Bali duwa Nusa Tenggara manyambat antawali. Di Jawa dipinandui lawan ngaran putrawali atawa daun gadel.[1] Dalam basa Inggris, disambat lawan bitter grape, wan dalam basa Cina bangaran sen jinteng. [2]

Bubuhan Pilipina duwa Malaysia manggalari banyu culupan Penawar sampai lawan 'Pambarian nyawa' atawa Makabuhai (matan basa Tagalog) nang baguna gasan tatamba sakit parut, lawan juwa biasanya ditambahakan sawagai campuran kuktail pas acara rasmi.[3]

Tanaman ngini biasanya tumbuh babarang di kabun, timbuk atawa di tungkaran rumah nang baisian pagar wadah inya malayap. Tanaman ngini nyaman ditamui di pakan atawa di warung urang bajual jamu. [4]

Parawakan[babak | babak asal-mulanya]

Tanaman Penawar sampai tamasuk ka dalam tanaman malayap nang bakayu nang panjang batangnya bisa sampai 15 m.[5] Batangnya saganal jariji kalingking, babintilan rapat, wan rasanya pahit. Tangking baciri daun kandal sampai ka sampak, batulang manjariji lawan bakalir hijau.[6]

Daun[babak | babak asal-mulanya]

Daun Panawar sampai tamasuk ka dalam daun babutingan nang bantuknya nangkaya andui atawa pina mambulat hintalu nang hujungnya lancip. Panjangnya 17-14 m duwa libar 5-12 m.[1]

Kambang Penawar sampai

Kambang[babak | babak asal-mulanya]

Kambangnya halus bawarna hijau anum duwa barundun sapalih. Biasanya kambang muncul rahatan tanaman kada badaun. Kambangnya tamasuk ka dalam kambang sakali banyak nang barundun, andakannya di batang kalupak ka talu. Kambangnya baisi anam mahkuta, bantukannya nangkaya banang bawarna hijau. Adapun banang sari bajumlah anam, tangkingnya bawarna hijau anum duwa kapalanya bawarna kuning.[3]

Buah[babak | babak asal-mulanya]

Buah Penawar sampai karas nangkaya batu lawan bakalir hijau, tagal ada juwa nang bakalir habang anum nang bakumpulan di batangnya.[1]

Akar[babak | babak asal-mulanya]

Panawar sampai baisi akar nang panjang banar gasan mandapatkan banyu duwa unsur hara nang pabila akarnya ditatak, cagaran cungul pulang akar hanyar bacari tanah.[2]

Budidaya[babak | babak asal-mulanya]

Panawar sampai kada baduhara ditanam dalam kabun lapang duwa panalitian batanam ngini balum banyak dihabarakan. Panawar sampai biasanya tumbuh saluh lawan katuju wadah nang tabuka duwa katuju lawan pancar matahari. Lamun, wahini sudah banyak ditanam di rumah-rumah ulih urang utamanya nang bagana di kumplik parumahan duwa parkutaan sawagai “Aputik hidup” lawan tanaman hias.[2]

Di Indunisia, Penawar sampai banyak ditanam urang di dairah Lampung duwa Serang, Banten.[2] Panawar sampai biasanya ditanam pakai dua cara, yaitu pakai bigi atawa pakai tanam batangnya ka tanah, lawan bisa juwa pakai kultur jaringan.[7]

Tanaman ngini marga tamasuk tanaman nang malayap, maka inya ditataikan ka tihang nang sudah mati atawa hidup gasan inya malayap. Batangnya kawa mulai dipanin rahatan umur 5,5 bulan imbah tanam pas batangnya mulai barwarna cuklat kahitaman, lamunnya daun nang barwarna hijau tuha dipakai gasan tatamba atawa racun rumput. [3]

Hama duwa Panyakit[babak | babak asal-mulanya]

Hama nang biasanya ada di Penawar sampai adalah hulat pamakan daun[8], lamun panyakit nang biasanya ada di Penawar sampai adalah panyakit busuk batang[9] lawan panyakit tual bagalapung di daun.[10]

Kagunaan[babak | babak asal-mulanya]

Kandungan kimia Penawar sampai kawa mahilangakan rasa sakit, manurunakan awak panas. Batangnya banyak dipakai gasan sakit parut, garing, sakit pinggang, sakit kuning, lawan cacingan. Lamunnya banyu jarangan Penawar sampai kawa gasan mananambai panyakit kamih manis, banyunya kawa jua gasan mambasuh luka atawa panyakit kulit nangkaya kudis atawa gatalan.[11]

Marga rasanya nang pahit banar, daun duwa batangnya Penawar sampai dipakai urang gasan manurunakan kadar gula darah.[12] Bubuhan Dayak Ngaju nang badiam di Kalimantan Tengah sudah lawas mamakai tanaman ngini gasan tatamba anti malaria, darah tinggi, diabitis, luka lawan bahiraan. [13]

Marga akarnya nang baisi zat pahit, Panawar sampai jua dipakai urang gasan mausir nyamuk.[3] Rasa pahit ngini rancak dipakai urang Bali gasan upacara “melas rare” (basa Bali) yaitu menyapih atawa maampihi kakanak manyusu ka umanya pas kakanaknya baumur kira-kira 3-4 tahun, halian ngitu tanaman ngini juwa dipakai gasan sarana upacara di Bali.[2]

Jujuhutan[babak | babak asal-mulanya]

  1. ^ a b c d LindungiHutan, Magang Alam. "Brotowali: Ciri-ciri, Sebaran, Manfaat, hingga Cara Mengolah (2022)" (dalam bahasa Inggris). Diakses tanggal 2023-03-03. 
  2. ^ a b c d e Suanda, I Wayan (2021). Manisnya Brotowali sebagai Fitofarnasida. Jawa Timur: Klik Media. ISBN 978-623-6259-74-0. 
  3. ^ a b c d Megumi, Sarah (2018-04-20). "Brotowali, Tanaman Obat yang Bisa Membunuh Larva Nyamuk". Greeners.Co. Diakses tanggal 2023-03-04. 
  4. ^ Kresnady, Budi (2003-01-01). Khasiat dan Manfaat Brotowali Si Pahit yang Menyehatkan. Jakarta: Agromedia Pustaka. hlm. 2–12. ISBN 9789793357102. 
  5. ^ Adhi, Irawan (2020-05-04). "Ragam Manfaat Brotowali, Obati Diabetes hingga Sakit Pinggang". KOMPAS.com (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-03-07. 
  6. ^ Hidayat, R. Syamsul; Napitupulu, Rodame (2015). Kitab Tumbuhan Obat. Jakarta: Agriflo. ISBN 9789790026605. 
  7. ^ Sukmawati, Dewi; Swastika, I Nengah (Agustus 2018). "Induksi Kalus Dan Metabolit Sekunder Tanaman Brotowali (Tinospora crispa L.) Pada Medium MS Dengan Penambahan ZPT 2,4-D dan Air Kelapa Secara In Vitro". Natural Science: Journal of Science and Technology. 7: 268–273.  [permanent dead link]
  8. ^ Nurawan, Agus; Mardiningsih, Tri (2012-11-29). "ULAT PEMAKAN DAUN PADA TANAMAN BROTOWALI (TINOSPORA CRISPA L.)". Warta Tumbuhan Obat Indonesia. 4. 
  9. ^ S. A, Rachmat; Nurawan, Agus (2012-11-29). "PENYAKIT BUSUK BATANG PADA TANAMAN BROTOWALI". Warta Tumbuhan Obat Indonesia. 4. 
  10. ^ Manohara, Dyah; Wahyuno, Dono (2012-11-29). "TINJAUAN PENYAKIT BERCAK BERTEPUNG PADA DAUN BROTOWALI". Warta Tumbuhan Obat Indonesia. 4. 
  11. ^ Ahmad, Waqas; Jantan, Ibrahim; Bukhari, Syed (2016). "Tinospora crispa (L.) Hook. f. & Thomson: A Review of Its Ethnobotanical, Phytochemical, and Pharmacological Aspects". Frontiers in Pharmacology. 7. 
  12. ^ Maylina, Alivia (April 2019). "Studi Katalitik Herbal Pemanfaatan Tanaman Brotowali (Tinospora Cordifolia) sebagai Obat Penurun Kadar Glukosa Darah (Diabetes Mellitus)". Jurnal Penelitian Farmasi Herbal. 1: 1. 
  13. ^ Martani, Natalia (2020). "Pemanfaatan Penawar Sampai (Tinospora crispa L.) sebagai Tanaman Obat Tradisional oleh Suku Dayak Ngaju". Pharmascience. 7.