Linguistik

Tumatan Wikipidia Banjar, kindai pangatahuan

Linguistik (IPA: /liŋuistik/) atawa ilmu basa adalah ilmu nang mampalajari manganai basa. Bagantung lawan sudut pandang wan pamarakan saikung panaliti, linguistik rancak dimasukakan ka dalam wadah nang sama kaya ilmu kognitif, psikologi, wan antropologi.

Ada tiga buting aspek luas panalitian, nang maliputi bantuk, basa, makna basa, wan basa dalam konteks.[1] Pamulaan kagiatan nang dipinandui dalam gambaran basa hudah dikaitakan lawan Pāṇini sakitar 500 SM lawan analisisnya matan basa Sanskerta di Ashtadhyayi.[2]

Basa kawa dipahami sabagai suatu interaksi bunyi wan makna.[3] Disiplin nang mampalajari bunyi basa disambat lawan ngaran fonetik, nang bakaitan lawan sipat sabujurnya matan bunyi sambatan wan lain bunyi sambatan kayapa buhannya ngitu dihasilakan wan dirasaakan. Studi manganai makna basa, di wadah lain, bahubungan lawan kayapa basa mamakai logika wan referensi dunia bujur hagan manyampaiakan, mamprusis, wan manatapakan makna sarta hagan mambujuri wan manuntungakan ambiguitas. Hal ngini pada gilirannya mancakup studi semantik (makna disimpulakan matan kata-kata wan kunsip) wan pragmatik (makna disimpulakan matan konteks).[4]

Ada sistim aturan (dipinandui lawan tata basa) nang maatur pamandiran antara angguta suatu masyarakat tutur tartantu. Tata basa dipangaruhi ulih suara wan makna, tamasuk morfologi (paulahan wan komposisi kata-kata), wan fonologi (sistim bunyi).[5] Malalui linguistik korpus, potongan ganal teks kawa dianalisi hagan kamungkinan kajadia bantuk linguistik tartantu wan pola gaya dalam wacana tartulis atawa lisan.[6]

Objek linguistik[babak | babak asal-mulanya]

Objek linguistik marupakan saban basa nang bantar di saban hagian di dunia matan wayah bahari, klasik, atawa wayah kadingsiran. Haratan wayah ngitu, basa nang dikaji lain basa nang bujur wan basa nang bungas wara, tagal jua bantuk ungkapan nang ada barikit lawan basa ngitu. Haratan basa, objek nang dikaji ngitu, kangalihan hagan linguis manyuuk, linguis imbahnya harus mamakai teks tulis, maraga teks tulis ngitu wara nang kawa mandangani linguis hagan maminandui basa wayah bahari nang inya kaji.[7]

Gawian linguistik[babak | babak asal-mulanya]

Linguistik baisi gawian yaitu:

  • Maulah gambaran wan manyusun sajarah sabarataan basa nang kawa linguistik jangkau. Nang baarti linguistik maulah sajarah kula basa wan maulah baasa sakawa palawa indung saban kaluarga.
  • Mangikihi hinti nang salawasan wan mandunia dalam saban basa, wan mancungulakan hukum-hukum umum nang kawa dipakai hagan mamadahi samuaan kajadian dalam sajarah.
  • Manatapakan pahalatan linguistik ngitu surang wan maartiakan surang.[8]

Pambagian bidang linguistik[babak | babak asal-mulanya]

Linguistik bakambang salaras lawan kumpliksitas objek atawa materi nang dikaji. Salihan, ilmu pangatahuan nang mangkaji basa ngini juga basipat tabuka tarhadap pangaruh wan kaparakan lawan ilmu lain. Hal ngini lah nang maulah linguistik sugih lawan cabang ilmu nang masing-masing bafokus lawan macam pamarakan kajian lawan objek nang dikaji. Cabang-cabang linguistik naya antara lain nang baandak di bawah ngini:

Mikrolinguistik[babak | babak asal-mulanya]

Bidang Teoretis[babak | babak asal-mulanya]

Makrolinguistik[babak | babak asal-mulanya]

Bidang Interdisipliner[babak | babak asal-mulanya]

Bidang Terapan[babak | babak asal-mulanya]

Aspek Linguistik[babak | babak asal-mulanya]

Linguistik baisi aspek antara lain aspek fonologi, aspek morfologi, aspek sintaksis, aspek semantik, wan aspek pragmatik.

Pamarakan tiuritis[babak | babak asal-mulanya]

Ferdinand de Saussure mausulkan linguistik umum sebagai studi tentang bahasa sebagai sistem makna dan bentuk yang seimbang.

Pamarakan humanistik[babak | babak asal-mulanya]

Linguistik humanistik baisi parinsip dasar bahwa basa adalah tatamuan nang diulah ulih manusia. Sabuting tradisi semiotika panalitian linguistik manyambat basa marupakan sistim tanda nang cungul matan interaksi makna wan bantuk.[10] Urganisasi struktur basa disambat komputasional.[11] Pada dasarnya, linguistik bahubungan lawan ilmu-ilmu sosial wan budaya maraga basa nang balain taulah matan pamandiran sosial ulih masyarakat tutur.[12] Karungkung nang mawakili panjanakan humanisitik basa tarmasuk linguistik struktural, antara lain.[13]

Analisis struktural baarti mambedah saban lapisan: fonetik, morfologis, sintaksis, wan wacana, ka unit-unit pahalusnya. Hal ngitu tadi digarumbungakan ka dalam inventaris (nang kaya fonem, morfem, kalas leksikal, janis frase) hagan mampalajari hubungan bubuhannya dalam tantang struktur wan lapisan.[14] Analisis fungsional manambah analisis struktural panugasan peran semantik wan peran fungsional lainnya nang mungkin diampunnya saban unit. Cuntuh, frasa kata banda kawa bapungsi jadi subjek tata basa atawa objek kalimat, atawa jadi agen semantik atawa pasien.[15]

Linguistik fungsional, atawa tata basa fungsional, adalah cabang struktural. Dalam konteks humanistik, istilah strukturalisme wan fungsionalisme tahubung lawan maknanya dalam ilmu-ilmu kamanusiaan nang lain. Parbidaan antara strukturalisme formal wan fungsional baandak di jawaban buhannya atas partakunan napa basa baisi sipat-sipat nang inya baisi surang. Panjalasan fungsional mamarluakan gagasan bahwa basa adalah alat hagan bapandiran, atawa bahwa bapandiran adalah fungsi utama basa. Bantuk-bantuk linguistik sacara konsekuen dijalasakan sahubungan lawan nilai fungsionalnya, atawa pamakaiannya. Pamarakan strukturalis lain maambil panjanakan bahwa bantuk maumpati mekanisme batin sistim basa bilateral wan balapis-lapis.[16]

Pamarakan biologis[babak | babak asal-mulanya]

Pamarakan kaya linguistik kognitif wan tata basa generatif mampalajari kognisi linguistik lawan panjanakan hagan mamadahakan dasar-dasar biologis basa. Dalam Tata Basa Generatif, dasar-dasar ngini disambat cungul matan pangatahuan tata basa bawaan. Jadi, salah sabuting parhatian tambaian matan pamarakan ngini adalah hagan mangikihi aspek-aspek apa matan pangatahuan linguistik nang basipat genetik.[17][18]

Linguistik Kognitif, sabaliknya, manolak gagasan tata basa bawaan, wan mampalajari kayapa pikiran manusia maulah konstruksi linguistik matan skema paristiwa.[19]Ngini jua mampalajari pangaruh masalah kognitif wan bias di basa manusia.[20]Sama jua halnya lawan pemrograman neurolinguistik, basa diparaki mamakai indera.[21][22][23] Ahli basa kognitif mampalajari parwujudan pangatahuan lawan mancari ekspresi nang bahubungan lawan skema sensorimotor.[24]

Linguistik evolusioner nang mancakup studi unit lingusitik sabagai replikator budaya marupakan pamarakan nang kancang tahubung.[25][26][27] Bahwa, kawa hagan mampalajari kayapa basa mareplikasi wan mampasakan lawan pikiran saikung urang atawa paju tutur tartantu.[28][29] Tata basa konstruksi marupakan karungkung gawian nang manarapakan kunsip meme hagan mampalajari sintaksis.[30][31][32][33]

Pamarakan generatif wan pamarakan evolusioner takananya disambat formalisme wan fungsionalisme.[34]Tagal kunsip-kunsip ngini balaian matan pamakaian istilah dalam humaniora.[35]

Raraitan linguistik wan ilmu lain[babak | babak asal-mulanya]

Linguistik baisi raraitan taparak lawan babarapa ilmu lain. Ilmu-ilmu lain takananya mainjam data matan linguistik, wan takananya jua ilmu lain nang mamacangakan data nang didapat hagan linguistik. Gigis tikas antara ilmu-ilmu ngitu lawan linguistik jua kada titir jelas gigisnya. Nang kaya, linguistik harus bujur-bujur dipilah matan etnografi wan matan pra-sejarah. Dalam etnografi wan pra-sejarah ngitu, basa disambat dukumin wara. Linguistik jua dilainakan lawan antropologi, maraga antropologi manaliti manusia sabagai spesies wara sapahadangan, basa adalah sabuting kabujuran susial.[7]

Linguistik jua baisi raraitan lawan fisiologi. Raraitan badua ngitu basipat unilateral, baarti panalitian basa mamarluakan fisiologi hagan manjalasakan fonologi, tagal fisiologi kada mamarluakan linguistik hagan mahatiakan bunyi ngitu. Raraitan lawan filologi, linguistik tapilah matan linguistik, tagal ada sapalih piduhal dua ilmu ngini bajapaian wan badanganan.[8]

Lihati jua[babak | babak asal-mulanya]

Jujuhutan[babak | babak asal-mulanya]

  1. ^ Martinet, André (1960). Elements of General Linguistics. Tr. Elisabeth Palmer Rubbert (Studies in General Linguistics, vol. i.). London: Faber. hlm. 15. 
  2. ^ S.C. Vasu (Tr.) (1996). The Ashtadhyayi of Panini (2 Vols.). Vedic Books. ISBN 9788120804098. 
  3. ^ Jakobson, Roman (1937). Six Lectures on Sound and Meaning. MIT Press, Cambridge, Massachusetts. ISBN 0262600102. 
  4. ^ Chierchia, Gennaro and Sally McConnell-Ginet (2000). Meaning and Grammar: An Introduction to Semantics. MIT Press, Cambridge, Massachusetts. ISBN 9780262531641. 
  5. ^ Adrian Akmajian, Richard A. Demers, Ann K. Farmer, Robert M. Harnish (2010). Linguistics (edisi ke-6th). The MIT Press. ISBN 0-262-51370-6. Diarsipkan dari versi asli tanggal 14 December 2012. Diakses tanggal 25 July 2012. [pranala nonaktif permanen]
  6. ^ ""Stylistics" by Joybrato Mukherjee. Chapter 49. Encyclopedia of Linguistics" (PDF). Diarsipkan dari versi asli (PDF) tanggal 2013-10-04. Diakses tanggal 2014-03-15. 
  7. ^ a b de Saussure, Ferdinand (2021). Kuliah Umum Linguistik Cours de linguistique générale. Yogyakarta: IRCiSoD. hlm. 30. ISBN 978-623-6166-37-6.
  8. ^ a b de Saussure, Ferdinand (2021). Kuliah Umum Linguistik Cours de linguistique générale. Yogyakarta: IRCiSoD. hlm. 30. ISBN 978-623-6166-37-6.
  9. ^ "Laki-laki yang berjasa menghidupkan kembali bahasa suku Aborigin yang mati; BBC Future, Alex Rawlings, 2 April 2019". Zuckermann mendirikan bidang penyelidikan lintas-disiplin yang disebut "Revivalistics", yang berfokus pada kelangsungan hidup dan kebangkitan kembali bahasa yang hampir punah dan sudah punah di seluruh dunia, seperti bahasa Ibrani, Welsh, Cornish, Irlandia, Hawaii, Wampanoag, Myaamia, dan lainnya. Diakses tanggal 5 April 2019. 
  10. ^ Nöth, Winfried (1990). Handbook of Semiotics (PDF). Indiana University Press. ISBN 978-0-253-20959-7. Diarsipkan dari versi asli (PDF) tanggal 2021-03-08. Diakses tanggal 2022-02-28. 
  11. ^ Hjelmslev, Louis (1969) [First published 1943]. Prolegomena to a Theory of Language. University of Wisconsin Press. ISBN 0-299-02470-9. 
  12. ^ de Saussure, Ferdinand (1959) [First published 1916]. Course in general linguistics (PDF). New York: Philosophy Library. ISBN 978-0-231-15727-8. Diarsipkan dari versi asli (PDF) tanggal 2020-04-14. Diakses tanggal 2021-08-05. 
  13. ^ Austin, Patrik (2021). "Theory of language: a taxonomy". SN Social Sciences. 1 (3). doi:10.1007/s43545-021-00085-x. Diakses tanggal 2021-08-02. 
  14. ^ Schäfer, Roland (2016). Einführung in die grammatische Beschreibung des Deutschen (2nd ed.). Berlin: Language Science Press. ISBN 978-1-537504-95-7. 
  15. ^ Halliday & Matthiessen (2004). An Introduction to Functional Grammar (3rd ed.) (PDF). London: Hodder. ISBN 0-340-76167-9. 
  16. ^ Daneš, František (1987). "On Prague school functionalism in linguistics". Dalam Dirven & Fried. Functionalism in Linguistics. John Benjamins. hlm. 3–38. ISBN 978-90-272-1524-6. 
  17. ^ Everaert, Huybregts, Chomsky, Berwick & Bolhuis (2015). "Structures, not strings: linguistics as part of the cognitive sciences". Trends in Cognitive Sciences. 19 (12): 729–743. doi:10.1016/j.tics.2015.09.008. PMID 26564247. Diakses tanggal 2021-08-03. 
  18. ^ Chomsky, Noam (2015). The Minimalist Program (2nd ed.). MIT Press. ISBN 978-0-262-52734-7. 
  19. ^ Arbib, Michael A. (2015). "Language evolution – an emergentist perspective". Dalam MacWhinney & O'Grady. Handbook of Language Emergence. Wiley. hlm. 81–109. ISBN 978-1-118-34613-6. 
  20. ^ Tobin, Vera (2014). "Where do cognitive biases fit into cognitive linguistics?" (PDF). Dalam Borkent. Language and the Creative Mind. Chicago University Press. hlm. 347–363. ISBN 978-90-272-8643-7. [permanent dead link]
  21. ^ del Carmen Guarddon Anelo, María (2010). "Metaphors and neuro-linguistic programming". The International Journal of Interdisciplinary Social Sciences. 5 (7): 151–162. doi:10.18848/1833-1882/CGP/v05i07/51812. 
  22. ^ Ibarretxe-Antuñano, Iraide (2002). "MIND-AS-BODY as a Cross-linguistic Conceptual Metaphor". Miscelánea. 25 (1): 93–119. Diakses tanggal 2020-07-15. 
  23. ^ Gibbs & Colston (1995). "The cognitive psychological reality of image schemas and their transformations". Cognitive Linguistics. 6 (4): 347–378. doi:10.1515/cogl.1995.6.4.347. 
  24. ^ Luodonpää-Manni, Penttilä & Viimaranta (2017). "Introduction". Dalam Luodonpää-Manni & Viimaranta. Empirical Approaches to Cognitive Linguistics: Analyzing Real-Life Data. Cambridge University Press. ISBN 978-1-4438-7325-3. Diakses tanggal 2020-06-30. 
  25. ^ Pleyer & Winters (2014). "Integrating cognitive linguistics and language evolution research". Theoria et Historia Scientiarum. 11: 19–44. doi:10.12775/ths-2014-002. Diakses tanggal 2021-08-03. 
  26. ^ Evans & Green (2006). Cognitive Linguistics. An Introduction. Routledge. ISBN 0-7486-1831-7. 
  27. ^ Croft, William (2008). "Evolutionary linguistics" (PDF). Annual Review of Anthropology. 37: 219–234. doi:10.1146/annurev.anthro.37.081407.085156. Diarsipkan dari versi asli (PDF) tanggal 2021-02-25. Diakses tanggal 2021-08-03. 
  28. ^ Cornish, Tamariz & Kirby (2009). "Complex adaptive systems and the origins of adaptive structure: what experiments can tell us" (PDF). Language Learning. 59: 187–205. doi:10.1111/j.1467-9922.2009.00540.x. Diakses tanggal 2021-08-03. 
  29. ^ Sinnemäki & Di Garbo (2018). "Language Structures May Adapt to the Sociolinguistic Environment, but It Matters What and How You Count: A Typological Study of Verbal and Nominal Complexity". Frontiers in Psychology. 9: 187–205. doi:10.3389/fpsyg.2018.01141. PMC 6102949alt=Dapat diakses gratis. PMID 30154738. 
  30. ^ Dahl, Östen (2001). "Grammaticalization and the life cycles of constructions". RASK – Internationalt Tidsskrift for Sprog og Kommunikation. 14: 91–134. 
  31. ^ Kirby, Simon (2013). "Transitions: the evolution of linguistic replicators". Dalam Smith. The Language Phenomenon (PDF). The Frontiers Collection. Springer. hlm. 121–138. doi:10.1007/978-3-642-36086-2_6. ISBN 978-3-642-36085-5. Diakses tanggal 2020-03-04. 
  32. ^ Zehentner, Eva (2019). Competition in Language Change: the Rise of the English Dative Alternation. De Gruyter Mouton. ISBN 978-3-11-063385-6. 
  33. ^ MacWhinney, Brian (2015). "Introduction – language emergence". Dalam MacWhinney & O'Grady. Handbook of Language Emergence. Wiley. hlm. 1–31. ISBN 978-1-118-34613-6. 
  34. ^ Nettle, Daniel (1999). "Functionalism and its difficulties in biology and linguistics". Dalam Darnell. Functionalism and Formalism in linguistics, 1. Studies in Language Companion Series. 41. John Benjamins. hlm. 445–468. doi:10.1075/slcs.41.21net. ISBN 978-1-55619-927-1. 
  35. ^ Croft, William (2015). "Functional Approaches to Grammar". Dalam Wright. International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences. 9 (edisi ke-2nd). Elsevier. hlm. 6323–6330. doi:10.1016/B978-0-08-097086-8.53009-8. ISBN 978-0-08-097087-5. 

Bacaan tasambung[babak | babak asal-mulanya]

  • Chaer, Abdul (1994). Linguistik Umum. Rineka Cipta. 979-518-587-X.