Lompat ke isi

Lumut karak

Tumatan Wikipidia Banjar, kindai pangatahuan
Lumut karak di batuan

Lumut karak (Lichenes) adalah gabungan matan kulat wan ganggang nang kawa mambantuk sabuting makhluk hanyar dalam, nang mana makhluk ngini baisi fungsi wan paawakan nang babida lawan fungi wan ganggang. Lumut ngini banyak hidup manambat di puhun-puhun, walaupun ada jua tadapat di tanah atawa batu nang karas. umut ngini tamasuk urganisme nang kawa mambantu dalam pangulahan tanah di alam.[1][2]

Ganggang wan kulat panyusun awak[babak | babak asal-mulanya]

Ganggang nang umpat manyusun awak lumut ngini baisi sabuting sil haja atawa sil nang bagarubung, nang mana ganggang ini disambat gonidium. Ganggang nang kawa mambantu maulah awak lumut ngini biasanya tamasuk ka dalam angguta ganggang biru (Cynaophyceae) kaya Chrococcus wan Nostoc, walau dahanu ada jua matan kalumpuk ganggang hijau (Chlorophyceae) kaya Cystococcus wan Trentepohlia. Adapun kulat nang mambantu maulah awak lumut ngini biasanya matan Discomycetes wan Pyrenomycetes nang tamasuk ka dalam anggota Ascomycetes (kawa manjadi Ascolichenes), walau dahanu ada jua nang matan angguta Basidiomycetes (kawa manjadi Basidiolichenes).[1][2]

Dalam hubungannya dalam maulah lumut karak, ganggang wan kulat manadapat kauntungan masing-masing dalam pasal nutrisi, walau ada nang mamadah bahua kauntungan ngini satumat haja maraga kaina ganggang kawa diparalat lawan kulat. Papadahan ini baisi dasar antara lain:

  1. Baisi hausturia dalam sil ganggang;
  2. Hanya kulat haja nang maulah alat sagan bakambang biak nang babantuk awak buah;
  3. Talus pada lumut karak tabanyak nang asalnya matan kulat daripada nang asalnya matan ganggang sampai talus matan ganggang dibabati hifa-hifanya kulat.[1][2]

Paawakan[babak | babak asal-mulanya]

Lumut karak baisi paawakan nang tadiri atas kulit luar (tadiri matan anyaman hifa nang baracap), lapis gunidia (lapisan di bawah kulit nang tadiri matan sil ganggang nang bagarumbung lawan hifanya kulat), wan lapisan tiras (nang tadiri atas lapisn gunidia wan lapisan anyaman banang kulat nang kadada ganggangnya).[1][2]

Talus pada lumut ini ada awaknya nang kaya lalambaran, ada jua nang awaknya kaya sabat. Talus nang awaknya kaya lalambaran biasanya barikit lawan bahagian bawahnya pada alas, Adapun mun talusnya nang kaya sabat biasanya hanya pangkal talusnya haja nang barikit, nang mana hujung talusnya bibas wan pikang nang kaya batang matan tanaman nang bujuran (kurmufita).[1][2]

Mambanyak diri[babak | babak asal-mulanya]

Ada macam-macam cara sakira lumut karak dapat mambanyaki diri , yaitu:

  1. Sapalih talusnya bapisah, imbah ngitu talus ngini kawa tumbuh manjadi lumut karak nang hanyar;
  2. Mamakai suridia, yaitu kalumpuk sil ganggang nang lagi mambalah nang disalimuti lawan banang hifanya kulat, nang mana taulah dalam surala atawa bagian nang khusus matan talus nang baisi batas-batas nang hantap;
  3. Lawan spura kulat nang hanya mahasilakan lumut karak nang hanyar bila kulatnya gitu kawa mandapati pasangannya nang bujur.[1][2]

Manfaat[babak | babak asal-mulanya]

Umumnya, lumut karak kawa manjadi tumbuhan nang kawa maubah tanah nang tandus manjadi tanah nang subur. Lain pada ngitu, lumut karak kawa mambantu siklus nitrugin wan kawa manantuakan adanya pancamaran atawa kada.di wilayah ngitu.[3]

Lumut karak nang kaya buhan Usnea rancak dipakai sagan tatamba sakit parut wan sariawan. Bahkan, ada jua nang mamadahakan bahwa lumut karak ngini jua kawa manjadi antibiutik sagan malawani Mycobacterium tuberculosis (kulat nang maulah radang paru-paru).[2] Lain pada ngitu, Usnea kawa dipakai sagan maubati darah tinggi, batuk, kipa, satruk, wan lainnya.[4]

Ada jua lumut karak nang tamasuk ka dalam kalumpuk Cetraria, nang kaya Cetralia islnadica atawa Lumut Islandia nang rancak dipakai sagan ubat kuat, panambah napsu makan, sampai kawa maulah alkuhul. Ada jua Leucanora tantarea, Rocella tinctoria, wan lumut karak lain nang kawa sagan maulah kartas lakmus.[2][3]

Jujuhutan[babak | babak asal-mulanya]

  1. ^ a b c d e f Tjitrosoepomo, Gembong (Januari 2023). Taksonomi Tumbuhan: Schizophyta, Thallophyta, Bryophyta, Pteridophyta (edisi ke-12 (Revisi)). Sleman, D.I. Yogyakarta: Gadjah Mada University Press. ISBN 9786233591454. 
  2. ^ a b c d e f g h Tjitrosoepomo, Gembong (2010). Taksonomi Tumbuhan Obat-Obatan. Sleman, DI Yogyakarta: Gadjah Mada University Press. ISBN 9794203009. 
  3. ^ a b Lukyani, Lulu (2022-04-11). "Lumut Kerak: Pengertian dan Perannya bagi Manusia". KOMPAS.com (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2024-06-08. 
  4. ^ Asra, Revis; Batubara, Anita Rahmadhani; Sazali, Ahmad (2023-12-20). "ETNOBOTANI MARSIDUDU PADA MASYARAKAT SUB ETNIS BATAK MANDAILING DI PASAR SANGKUMPAL BONANG KOTA PADANGSIDIMPUAN [Ethnobotanical Of Marsidudu In Sub ethnic Batak Mandailing Communities At Sangkumpal Bonang Market Padangsidimpuan City]". Berita Biologi (dalam bahasa Inggris). 22 (3): 271–281. doi:10.55981/beritabiologi.2023.1065. ISSN 2337-8751.