Basa Banjar

Tumatan Wikipidia Banjar, kindai pangatahuan
Basa Banjar/ Pandiran Urang Banjar
Dituturakan di Indunisia, Malaysia
Banua Kalimantan Selatan (Indunisia)[1], Malasia
Jumlah pamandir 5.900.000
Rumpun basa Austronesia
Tulisan Jawi, Latin
Kode-kode basa
ISO 639-1 Kadada
ISO 639-2
ISO 639-3 bjn

Basa Banjar Atawa Pandiran Urang Banjar Jawi: (بهاس بنجر) Arab Gundul (فانديران بنجار) tamasuk pandiran urang Austronesia matan rumpun basa Melayik nang dipandirakan ulih urang (suku) Banjar di Kalimantan Selatan, Indunisia, gasan bahasa indung. Basa Banjar tamasuk bubuhan Bahasa Melayu Lokal Borneo Timur.[10]

Basa Banjar basa Austronesia dipakai urang Banjar nang bagana di banua Kalimantan Salatan, Kalimantan Tangah, Kalimantan Timur wan di lain-lain. Lain pada di Kalimantan, basa Banjar dipakai jua di mana urang Banjar bagana; imbah abat sambilan walas, wayah Kasultanan Banjar dilingkah akan Walanda. Imbah tu, urang Banjar madam ka mana-mana: Jawa Tangah, Jambi, Indragiri Hilir, Malaysia, Barunai Darussalam, wan lain-lain. Di banua urang, urang Banjar wan anak cucunya magun haja jua babasa Banjar.

Bahasa Banjar ngini tamasuk jua bahasa nang Rahat urang pakai di Indunisia.[11]

Di tanah asal inya di Kalimantan Selatan, bahasa Banjar nang marupakan bahasa sustra lisan tabagi jadi dua dialik nang ganal yaitu Banjar Kuala wan Banjar Hulu. Sabalum dikanal bahasa Indunisia gasan bahasa nasiunal, rahatan jaman bahari amun urang Banjar handak bapidatu, batutulis, atawa bakakarang urang Banjar mamakai bahasa Melayu pirsi Banjar lawan jua mamakai hurup Arap. Tulisan atawa hurup nang rajin dipakai hurup atawa tulisan Arab gundul lawan bahasa tulis bahasa Melayu (versi Banjar). Sabarataan naskah bahari nang ditulisi lawan tangan nang kaya puisi, Syair Siti Zubaidah, syair Tajul Muluk, syair Burung Karuang, wan jua gin Hikayat Banjar wan Tutur Candi mamakai hurup Arap babahasa Melayu (versi Banjar).

Bahasa Banjar di tangguh urang (dihipotesisakan) tamasuk bahasa Melayik, nangkaya bahasa Minangkabau, bahasa Betawi, bahasa Iban, wan lain-lain tu pang.

Ulihnya bahasa Banjar ngini bahasa nang lingua franca (panghubung), makanya am banyakan nang mamakai bahasa Banjarnya daripada jumlah suku Banjar. Kada nang di Kalimantan Selatan haja, Bahasa Banjar nang awalnya gasan bahasa suku bangsa haja jua jadi lingua franca di banua urang, kaya Kalimantan Tengah wan Kalimantan Timur wan jua di dairah Kabupaten Indragiri Hilir, Riau, gasan bahasa panghubung antar suku.[14] Di Kalimantan Tengah, tingkat pamakakaian bahasa Banjar nang mayu tinggi kada nang dipakai di bubuhan (komunitasnya) haja, tagal jua manyalasar bahasa-bahasa urang Dayak.[15][16] sabaknya bahasa Banjar apang tapakai gasan (pandiran panghubung) lingua franca ka luar matan tanah asalnya timbulai mancungul varian Bahasa Banjar versi lukal nang lakunnya tahudak pandiran (bahasa) Banjar lawan bahasa nang ada diparaknya, pariannya bahasa Samarinda[17][18], bahasa Kumai[19][20] wan lain-lain. Di saliritan dairah hulu sungai Barito atawa rancak disambat kawasan Barito Raya (Tanah Dusun) kawa jua di tamui bahasa Banjar versi lugat Barito pariannya di kuta Tamiang Layang digunaakan bahasa Banjar lawan lugat Dayak Maanyan.

Pamakaian bahasa Banjar dalam bapandiran sahari-hari di Kalimantan Selatan wan higa-mahiga tabanyak pada bahasa Indunisia. Bamacam urangnya (suku) di Kalimantan Silatan wan higa-mahiganya bausaha gasan lantih pandiran (bahasa) Banjar ngini, makanya am rancak ja kita taparujuk pandiran (bahasa) urang Banjar nang dipandirakan pakai lugat Jawa atawa Madura nang masih tarasa likat nang kaya rajin di kuta Banjarmasin.

Pandiran (Bahasa) Banjar jua masih ai sapalihan di pakai urang Banjar nang bagana di Malaysia nangkaya di Kampung (Desa) Parit Abas, Mukim (Kecamatan) Kuala Kurau, Daerah (Kabupaten) Kerian, Negeri Perak Darul Ridzuan.[21]

Bahasa Banjar banyak takambuh matan bahasa Melayu, Jawa wan bahasa-bahasa Dayak.[22][23][24][25] Kasamaan leksikal bahasa Banjar lawan bahasa nang lain ngitu 73% lawan bahasa Indunisia [ind], 66% lawan bahasa Tamuan (Malayic Dayak), 45% lawan bahasa Bakumpai [bkr], 35% lawan bahasa Ngaju [nij].[26] Hasil panalitian Wurm wan Willson (1975), hubungan kakarabatan antara Bahasa Melayu wan Bahasa Banjar mencapai angka 85 parsin. Amunnya kakarabatan lawan bahasa Maanyan sakitar 32 % wan lawan bahasa Ngaju 39 %, Amun manurut panalitan Zaini HD1.[27] Bahasa Banjar baisi hubungan lawan bahasa nang dipandirakan urang (suku) Kedayan (sabuting dialik dalam bahasa Brunei) nang tapisahakan salama 400 tahun wan bahasa Banjar rancak jua disambat Bahasa Melayu Banjar.[28] Amun wayahini, bahasa Banjar di tangguh urang banyak tacampuran matan bahasa Indunisia wan bahasa asing.[29] Bahasa Banjar tamasuk katiguri mayu haja kada langlam ulihnya masih haja jua bahasa Banjar ngini dipandirakan gasan bapandiran saban ari ulih bubuhan (masyarakat) Banjar atawa pandatang.[30]. Biar nang tajadi panurunan urang mamakai pandiran (bahasa) Banjar tapi laju panurunan ngini kada talalu anu jua.[31] Wayahini, Bahasa Banjar sudah ai jua mulai dilajarakan disakulahan-sakulahan di Kalimantan Silatan sabagai muatan lukal.[32] Bahasa Banjar gin ada jua baisi paribasa.[33]

Alfabet[babak | babak asal-mulanya]

Vokal[babak | babak asal-mulanya]

A É I O U

Konsonan[babak | babak asal-mulanya]

B C D G H J K L M N P R S T W Y
Diftong
  • Ng
  • Ny
Diftong campur
  • Aw
  • Ay
  • Uy
Tanda kutip
  • '

Diambil matan[babak | babak asal-mulanya]