Bangkal

Tumatan Wikipidia Banjar, kindai pangatahuan
Rapun Bangkal

Bangkal tamasuk salah sabuting tanaman nang tumbuh di lahan baruh Kalimantan, tanaman nang baisian ngaran ilmiah Nauclea subdita (Korth.) Steud ini baisian banyak manpaat mulai gasan tatamba panyakit sampai gasan pupur.[1]

Bangkal salain manjadi ngaran tanaman, ulih masyarakat diulah jua gasan ngaran kampung. Di Kecamatan Cempaka kota Banjarbaru ada sabuting kampung atawa kalurahan nang bangaran Bangkal. Manurut sajarah urang-urang tuha nang badiam di sana, kampung ini dingarani Bangkal sababnya matan ratusan tahun bahari banyak ditamuakan rapun Bangkal nang dimanpaatakan masyarakat gasan baulah lulur lawan pupur. Di dairah kampung Bangkal wayahini nang bajual pupur Bangkal sudah tuha-tuha.[2]

Morfologi[babak | babak asal-mulanya]

Kambang lawan daun Bangkal

Bangkal baisian akar tunggang barambut, batang kayu babantuk bulat.[3] Bangkal basian rapun nang tinggi antara 7-16 m. Lapisan luar intangan atas daunnya tarasa kasar amun dijapai, bantuk daunnya jorong sampai lunjung bulat kaya hintalu, panjang daunnya antara 11-25 cm, pangkal daunya babantuk bulat atawa babantuk hati. Kambangnya babalang kuning intangan dalamnya lawan ditumbuhi kaya bulu-bulu putih nang halus, bantuk kambang Bangkal bulat-bulat, ukuran dameternya sakitar 4-5 cm.[1] Ciri nang lain matan kambang Bangkal, amun dicium baunya harum khas Bangkal.[4]

Batang Bangkal baisian serat nang macamnya ada 4, dalam sabuting batang rapun Bangkal ditamuakan serat selulosa sabanyak 50,5%; hemiselulosa sabanyak 16%; lignin sabanyak 30% lawan ekstraktif sabanyak 3%.[3]

Habitat[babak | babak asal-mulanya]

Bangkal banyak ditamuakan di dairah-dairah Kalimantan Selatan, Bangkal kawa hidup di dataran nang randah sampai di dataran katinggan 700 m diatas parmukaan laut (dpl). Manurut kabiasaan, rapun Bangkal kawa ditamuakan di tanah nang bapasir, tanah liat, atawa tanah nang mangandung kapur.[4] Salihan, Bangkal kawa jua hidup di dairah baruh nang tarandam banyu.[1]

Kagunaan[babak | babak asal-mulanya]

Bangkal kabanyakannya mahasilakan sanyawa metabolit sekunder nang kaya tanin, fenolik, steroid dan sanyawa alkaloid.[5] Bangkal kawa dimanpaatakan gasan kaparluan sahari-hari nang kaya ubat luka, kasai bisul lawan tumor, daunnya nang dijarang kawa gasan maubati bahiraan lawan sakit gigi. Manpaat nang istimiwa, buhan urang banjar mamanpaatakan Bangkal gasan bahan baulah pupur sababnya kandungan steroid nang ada dalam Bangkal kawa maramajaakan sel-sel kulimbit nang rusak,[1] salain itu kandungan flavanoid kawa gasan mamutihakan muha.[6] Kulit rapun Bangkal kawa jua diulah gasan bahan campuran lotion, sababnya banyak mangandung antioksidan nang kawa malindungi kulimbit matan karusakan.[7]

Wayahini, masyarakat sudah bamula baminat lawan pruduk-pruduk nang babahan herbal, tamasuk pupur Bangkal. Biarpun lain ulahan pabrik kusmtik ganal, kulit rapun Bangkal nang digunaakan gasan bahan kusmitik sudah tabukti aman. Manurut panalitian nang mauji tingkat kaamanan sari Bangkal gasan bahan farmasi lawan kusmitika, tabukti bahwa sari Bangkal kawa jadi bahan antioksidan lawan antibakteri nang stabil lawan aman digunaakan manusia.[8]

Cara mamanpaatakan Bangkal gasan pupur yaitu lawan cara maambil kulit batang rapun Bangkal, dikaringakan lawan cara dianginakan, imbah itu kulit batang Bangkal hintadi ditumbuk sampai lanik gasan diambil sarinya. Rahatan handak mamakai, sari kulit Bangkal hintadi dicampuri lawan banyu hangat, imbah itu sapuakan ka muha sampai rata, imbah sudah didiamakan sampai karing lanjut dibasuh lawan banyu barasih.[9]

Salain cara nang kaya di atas, baulah pupur matan kulit rapun Bangkal kawa jua dicampur lawan randaman baras, urang banjar manyambatnya pupur dingin atawa pupur basah. Sabujurnya pupur basah dikalangan bibinian banjar ada dua macam, ada pupur basah biasa nang bawarna putih, ada pupur basah nang bacampur lawan bahan lain nang kaya kulit rapun Bangkal, biasanya bawarna kuning. Cara maulah pupur Bangkal nang ini, pamulaan baras dirandam ka dalam banyu nang barasih samalaman, isuk baisukan banyu randaman baras hintadi harus diganti lawan banyu nang hanyar, imbah itu diganaakan salawas 24 jam. Wayah baras sudah kawa hancur apabila ditikin, tandanya sudah tuntung tahap parandaman. Salanjutnya, baras hintadi ditiisakan sampai banyunya bujur-bujur karing, baras nang sudah babantuk galapung dicampur lawan bahan tambahan kulit Bangkal, imbah itu digiling bulat-bulat halus, dijamur di bawah matahari sambil ditukupi lawan kain tujuannya sakira pupur nang sudah digiling hintadi kada pacah.[4]

Pamakai pupur Bangkal kada sahibar babinian haja, tagal lalakian kawa jua mamakai. Baik nang tuha atawa nang anum, banyak nang katuju mamakai pupur Bangkal. Waktu mamakainya kawa pabila haja, baik siang atawa malam ari, buhan pamakai parcaya pupur Bangkal baisian manpaat malindungi kulit tarutama matan panas matahari.[2]

Kada sahibar bamanpaat gasan manusia, Bangkal kawa jua dimanpaatakan gasan maubati iwak Nila nang kana panyakit A. hydropilla, sari Bangkal nang sudah diulah sadamikian rupa disuntikakan ka awak Nila. Manurut hasil panalitian, iwak Nila nang disuntik lawan sari Bangkal tahindar matan panyakit lawan kada manimbulakan efek samping.[10]

Manpaat nang hanyar dikatahui, daun bangkal anum nang dijarang kawa manulak panyakit Covid-19, cara mamanpaatakannya yaitu daun Bangkal nang masih anum diambil 5-7 lambar, imbah itu dibasuh sampai barasih, lanjut dijarang pakai banyu putih kurang labih 3 cangkir. Amunnya sudah mangurak, banyu daun Bangkal nang dijarang tadi baubah warna jadi kacuklatan. Sakira nyaman rahatan manginum, banyu tadi ditapis gasan mamisahakan ratik-ratik nang tasisa, imbah itu didinginakan.[9] Biarpun magun parlu panalitian lanjutan, ada sumbar lain nang kawa manguatakan manpaat Bangkal gasan maubati panyakit ISPA atawa infeksi saluran pernapasan akut akibat kabakaran hutan.[11]

Catatan Batis[babak | babak asal-mulanya]

  1. ^ a b c d Aisiah, Siti (2020-03). "KANDUNGAN BIOKATIF DAUN BANGKAL (Nauclea subdita (Korth.) Steud.) SEBAGAI ANTIBAKTERI Aeromonas hydrophila". KANDUNGAN BIOKATIF DAUN BANGKAL (Nauclea subdita (Korth.) Steud.) SEBAGAI ANTIBAKTERI Aeromonas hydrophila: 86–94. ISSN 2655-8947. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-03-06. Diakses tanggal 2023-03-06. 
  2. ^ a b Banjar, Koran (2021-12-11). "Pohon Bangkal Jadi Nama Tempat Hingga Bahan Kecantikan". koranbanjar.NET (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-03-07. 
  3. ^ a b Cahyana, Budi Tri; Lestari, Ratri Yuli; Raharjo, Mohammad Listianto (2019-11-04). "Prototipe Alat Pencacah Kulit Kayu Bangkal (Nauclea subdita)". Jurnal Riset Teknologi Industri (dalam bahasa Indonesia). 13 (2): 135–145. doi:10.26578/jrti.v13i2.5100. ISSN 2541-5905. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-03-07. Diakses tanggal 2023-03-07. 
  4. ^ a b c "Bangkal (Nauclea subdita (Korth.) Steud.) sebagai Kosmetik Alami Khas Kalimantan Selatan – Kebun Raya Banua". kebunrayabanua.kalselprov.go.id. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-03-06. Diakses tanggal 2023-03-06. 
  5. ^ Liew, Sook Yee; Mukhtar, Mat Ropi; Hadi, A. Hamid A.; Awang, Khalijah; Mustafa, Mohd Rais; Zaima, Kazumasa; Morita, Hiroshi; Litaudon, Marc (2012-04). "Naucline, a New Indole Alkaloid from the Bark of Nauclea officinalis". Molecules (dalam bahasa Inggris). 17 (4): 4028–4036. doi:10.3390/molecules17044028. ISSN 1420-3049. PMC 6268295alt=Dapat diakses gratis. PMID 22469596. 
  6. ^ Mustika, Rina; Hindun, Siti; Auliasari, Nurul (2020-12-31). "Potensi Tanaman Sebagai Pencerah Wajah Alami". Jurnal Sains dan Kesehatan (dalam bahasa Inggris). 2 (4): 558–562. doi:10.25026/jsk.v2i4.233. ISSN 2407-6082. 
  7. ^ Rahmawanty, Dina; Annisa, Noor; Sari, Destria Indah (2020). "FORMULASI SEDIAAN KOSMETIK (LOTION ANTIOKSIDAN) DARI TANAMAN BANGKAL (Nauclea Subdita (KORTH.) STEUD.)". PROSIDING SEMINAR NASIONAL LINGKUNGAN LAHAN BASAH (dalam bahasa Inggris). 5 (2): 25–29. ISSN 2623-1980. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-03-06. Diakses tanggal 2023-03-06. 
  8. ^ Raharjo, Mohammad Listianto; Rahmi, Nazarni; Khairiah, Nadra; Salim, Rais; Rufida, Rufida; Cahyana, Budi Tri (2021). "Standardisasi Ekstrak Kulit Kayu Bangkal (Nauclea Subdita) sebagai Bahan Baku Sediaan Kosmetika". Jurnal Penelitian Sosial dan Ekonomi Kehutanan (dalam bahasa Inggris). 39 (1): 55–64. doi:10.20886/jphh.2021.39.1.55-64. ISSN 1979-6013. 
  9. ^ a b Murdiyanti, Rahmi; Soendjoto, Mochamad Arief; Zaini, Muhammad (2022-06-29). "Kajian Etnobotani Famili Rubiaceae di Kebun Raya Banua Banjarbaru, Kalimantan Selatan, Indonesia". Agro Bali : Agricultural Journal. 5 (2): 274–288. doi:10.37637/ab.v5i2.944. ISSN 2655-853X. 
  10. ^ Aisiah, Siti (2016-06-17). "POTENSI TUMBUHAN BANGKAL (Nauclea Orientalis) UNTUK PENGENDALIAN BAKTERI Aeromonas Hydrophila (POTENTIAL PLANT BANGKAL (Nauclea orientalis) FOR CONTROL Aeromonas Hydrophila)". Fish Scientiae. 2 (4): 166. doi:10.20527/fs.v2i4.1172. ISSN 1693-3710. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2018-06-03. Diakses tanggal 2023-03-07. 
  11. ^ Maulana, Shofi; Dharmawan, Muhammad Rifqi; Pratiwi, Wanda Nisa; Yuwindry, Iwan (2020-11-05). "Narrative Review : Ekstrak Daun Bangkal (Nauclea subdita .Merr) Terhadap Paru-Paru Hewan Uji yang Terpapar Polusi Udara Akibat Kebakaran Hutan". Journal Pharmaceutical Care and Sciences (dalam bahasa Indonesia). 1 (1): 62–69. ISSN 2828-4828.