Agama Yahudi

Tumatan Wikipidia Banjar, kindai pangatahuan
Bintang Daud (Ibrani: Magen David) adalah simbul agama Yahudi.

Yahudiah (Yudaisme) adalah kaparcayaan nang unik gasan urang atawa bangsa Yahudi (panggana nagara Israel atawa urang Israel nang bagana di luar nagari). Inti kaparcayaan panganut agama Yaudi adalah wujutnya Tuhan nang Maha Esa, pancipta dunia nang manyalamatakan bangsa Israel tumatan panindasan di Mesir, manurunakan undang-undang Tuhan Torah kapada bubuhannya wan mamilih bubuhannya sawagai cahayagasan manusia sadunia.

Kitab Suci agama Yahudi manulisakan Tuhan sudah maulah pajanjian lawan Abraham bahua sidin wan cucu-cucunya cagar dibari rahmat lamun bubuhannya baiman lawan Tuhan tarus. Pajanjian ngini imbah ngitu diulangi Ishak wan Yakub. Marga Ishak wan Yakub manurunakan bangsa Yahudi, maka bubuhannya mayakini bahua bubuhannyalah bangsa nang tapilih. Panganut Yahudi dipilih gasan manggawi tugas-tugas wan tanggung jawab khusus, kaya mawujudakan masyarakat nang adil wan makmur wan baiman kapada Tuhan. Sabagai balasannya, bubuhannya cagar manarima cinta lawan parlindungan Tuhan. Tuhan imbahitu ma'anugrahi bubuhannya Sapuluh Parintah Allah malalui pamimpin bubuhannya, Musa.

Sinagoga nintu pusat masyarakat lawan kaagamaan nang panting di agama Yahudi, wan Rabi nintu sambatan gasan bubuhan nang ahli agama Yahudi.

Etimologi[babak | babak asal-mulanya]

Artikal utama: Suku Yehuda

Istilah Yahudi diambil matan katurunan Nabi Yakub, Yakub baisi ampat bini, Lea, Rahel, Zilfa, wan Belha. Matan Lea, Yakub baisi anak Robbin, Syam'um, Lawe/Levi, Yahuda, Yassakir, wan Zaboolan. Matan Rahel, Yakub baisi anak Yusuf wan Benyamin. Matan Zilfa, Yakub baisi anak Gad wan Asyer. Matan Belha, Yakub baisi anak Naftali. Matan Yahuda anak Lea-lah istilah Yahudi nintu dinisbahakan.

Hari-hari panting[babak | babak asal-mulanya]

Citakan:Yahudi Kaluarga nintu hal nang panting dalam agama naya wan panganutnya nang satia cagar sambahyang satiap hari. Hari Sabtu nitu hari panting nang biasa disambat hari Sabat. Antara Jumahat kamarian sampai Sabtu kamarian buhannya cagar manyalaakan lilin wan manginum anggur lawan ruti nang sudah dibarakati. Salain nintu, Sabat, hari panting nang lain tamasuk Rosh Hashanah (Tahun Hanyar) wan Yom Kippur (Hari Panarimaan Tubat).

Kitab wan teks utama[babak | babak asal-mulanya]

Kitab Ibrani disambat Tanakh wan tadiri dari 24 buku nang dikumpulakan matan 3 kumpulan:

Salain nintu ada jua Talmud nang marupakan tafsiran lawan komentar gasan Torah matan buhan rabi wan urang pintar dalam hal undang-undang. Naya tamasuk Mishnah wan Halakah (kode undang-undang masyarakat inti panganut agama Yahudi), Gemara, Midrash wan Aggadah (laginda wan kisah-kisah lawas).

Kabballah jua adalah tulisan lawan nang baunsur mistik, wan mangisahakan zat-zat Tuhan.

Adat-adat wan undang-undang panganut Yahudi[babak | babak asal-mulanya]

Sapalih ganal panganut Yahudi maumpati paraturan dalam mamilih makanan nang tatulis di dalam Taurat nang manangati kambuhan susu wan daging. Daging babi jua ditangati di agama Yahudi. Makanan nang disadiaakan musti maumpati undang-undang ngitu, wan daging musti disumbalih ulih kaum Rabi nang ngarannya kosyer.

Kakanakan lalakian jua diharapakan basunat (wayah masih bayi) kaya pajanjian Nabi Ibrahim lawan Tuhan. Lamun saurang kakanakan lalakian sudah balig, inya cagar dirayaakan marga dianggap sudah jadi angguta masarakat Yahudi dalam upacara nang dingarani Bar Mitzvah. Imbah kamatian sasaurang, urang-urang Yahudi cagar mangadaakan saminggu bakabung di mana bubuhannya mawaca Kaddish. Agama wan kamasarakatan saling bakaitan di dalam masarakat Yahudi. Misalnya wayah pangambilan riba (kambang duit) dianggap badusa sasama kaum Yahudi, tagal dibulihakan lawan urang nang kada Yahudi.

Pranala luar[babak | babak asal-mulanya]