Mantra Banjar

Tumatan Wikipidia Banjar, kindai pangatahuan

Pangartian[babak | babak asal-mulanya]

Mantra Banjar manurut bahasa baasal matan bahasa Sansekerta nang artinya du'a atawa parmuhunan.[1] Mantra Banjar tamasuk puisi rakyat gulungan magis nang kada dikatahui siapa panulisnya (anonim), mantra banjar biasanya babantuk lisan atawa tulisan nang samunyaan mamakai bahasa banjar atawa bacampur bahasa lainnya, diulah gasan tujuan tartantu nang sipatnya mistik.[2]

Macam-Macam Mantra Banjar[babak | babak asal-mulanya]

Di bawah ini macam-macam cuntuh mantra banjar.

Pakasih (kasih)[babak | babak asal-mulanya]

Mantra pakasih ialah mantra nang tujuannya gasan mamikat hati lawan janis, salah sabuting mantra pakasih nang banyak dikatahui masyarakat Banjar ialah nang babunyi kaya ini.

Pur sinupur

Kuandak di talapak tangan

Bismillah aku bapupur

Dengan mudahan karindangan.[3]

Mantra ini biasanya dipakai ulih babinian nang handak mandapatakan cinta lalakian. Cara mamakainya dibaca sambil ditiupakan baulang-ulang ka pupur si pamakai, imbah itu dibaca tiga kali wayah pupur dikusaiakan ka muha si pamakai. Harapannya imbah mamakai mantra ini lalakian nang dituju manjadi karindangan malihat muha si pamakai.[4]

Cuntuh lain bacaan mantra pakasih ialah nang kaya ini.

Ribu-ribu di kanan jalan

Sulasih di hulai manis

Biar saribu urang bajalan

Aku jua dipandang urang manis

Tapungalas tapung ningasih

Tapungalas tapung ningila

Tunduk asih

Tunduk gila

Inya mamandang aku

Barakat Laa ilaha ilallah

Muhammadurrusulullah.[5]

Panawar (penawar)[babak | babak asal-mulanya]

Mantra panawar disambat jua mantra tatamba. Sasuai ngarannya, pungsi mantra ini gasan maubati atawa mananambai panyakit baik jasmaniah atawa ruhaniah. Cuntuh mantra panawar nang kaya ini:

“Jaluhu, jalukap, kipasat

Jaluhu, jalukap, kipasat

Uguk, ugur

Sang maharaja baruntik

Barakat La ilahaillallah

Muhammadurrasulullah”.[3]

Panulak (menolak)[babak | babak asal-mulanya]

Mantra panulak disambat jua mantra tatulak, bapungsi gasan manulak atawa mahindarakan diri matan bahaya atawa panyakit nang pacang manyarang, salain itu digunakan jua gasan manulak binatang buas lawan gangguan urang gaib. Cuntuh mantra panulak nang kaya ini:

“Tarah-tarah papanku jati

Mati kusuma

Mati sampah anak Batara”.[3]

Salain cuntuh di atas, mantra panulak ada jua nang digunaakan masyarakat Banjar gasan mamburu hantu Kuyang nang bunyinya kaya ini:

Bismillaahirrahmaannirrahim

Hussy

Huss

Buyung kadana kadini

Jangan ikam badiam

Di kulit Adam

Kulit Adam pahit wan panas

Kadiaman ikam

Di langit rungkang

Bumi rungkang

Sirih Madi Waringin

Asalnya api hangus

Asalnya api hancur

Asalnya bumi lamah.[6]

Pirunduk (penakluk)[babak | babak asal-mulanya]

Mantra pirunduk ialah mantra nang bapungsi gasan manundukakan urang lain, mantra ini diyakini baisian kakuatan mamaksaakan kahandak. Manurut sipatnya mantra pirunduk ada dua macam yaitu pirunduk paksaan halus nang kada manyakiti ka diri urang nang dituju, lawan pirunduk guna-guna nang baisian kakuatan paksaan nang marugiakan awak atawa jiwa si diri nang dituju. Cuntuh mantra pirunduk paksaan halus ialah mantra Panah Arjuna, mantra ini kabanyakan dipakai ulih lalakian nang baniat gasan manundukakan hati babinian nang dihandakinya. Bunyi mantra Panah Arjuna nang kaya ini.[3]

Bismillahirrahmanirrahim

Panahku panah arjuna

Kupanahakan ka gunung, gunung runtuh

Kupanahakan ka sungai, sungai karing

Kupanahakan ka angin, angin tamandak

Kupanahakan ka burung, burung gugur

Kupanahkan lawan si..... , rabah, rubuh imannya kepadaku

Barakat La ilaha illallah Muhammadurrasullah

Ruku, ruki

Patah tulang Baginda Ali

Rapat kuku lawan isi

Tiada lupa lawan diaku

Barang sahari-hari

Kataku si kata kukang

Makukang si nurmayu

Mayu kahandak Allah

Barakat La ilaha illallah Muhammadurrasulallah

Ramah tidung sing wangi

Tugu wayu luruh putting

Sitan datang turun lawani

Kayu agung lamah sangat

Allahuma dang kasumbi

Kasumbi pasak Muhammad

Bismillah aku memakai kata kasumbi

Menundukakan si ...

Barakat La ilaha illallah Muhammadurrasulallah.[7]

Pungsi Mantra Banjar[babak | babak asal-mulanya]

Mantra Banjar baisian pungsi nang bamacam-macam, tagantung lawan tujuan panggunaannya.

Partama, mantra banjar bapungsi gasan mandidik. Kabanyakan mantra banjar isinya ajaran agama tarutama agama Islam. Cuntuhnya dalam mantra banjar pamulaan lawan paampihannya banyak mamakai bacaan zikir, banyak jua mamakai simbul-simbul agama nang artinya mantra ini wara sahibar panunjuk tagal masyarakat Banjar tatap baharap lawan batawakal lawan Tuhan.

Kadua, mantra banjar bapungsi gasan panyimpanan. Maksudnya mantra banjar kawa dijadiakan alat manyimpan kisah atawa sajarah padatuan, sahingga kakanakan anum kawa mangatahui sajarah budaya padatuan.

Katiga, mantra banjar bapungsi gasan mambari sumangat. Cuntuhnya mantra gasan maampihi panyakit nang isinya barupa pangharapan gasan urang nang garing atawa nang kana ruh jahat pacang waras, dalam mantra ini mangandung rasa parduli lawan urang lain nang garing.

Kaampat, mantra banjar bapungsi gasan hiburan. Mantra banjar kawa bapungsi gasan hiburan marganya tamasuk salah sabuting janis puisi nang baisian rima, lirik lawan makna nang bungas.

Kalima, mantra banjar bapungsi gasan panguntrul, maksudnya mantra nang diparcaya baisian kakuatan magis kawa dijadiakan alat pangawas lawan pamaksa sacara halus gasan urang lain.

Kaanam, mantra banjar bapungsi gasan manguatakan adanya pranata-pranata nang ada dalam kabudayaan, misalnya adanya lirik nang diyakini mangandung kakuatan gaib lawan lirik nang mangandung nilai-nilai Islam, manunjukakan adanya panguatan pranata agama dalam masyarakat Banjar.[8]

Catatan Batis[babak | babak asal-mulanya]

  1. ^ Soedjiono, Soedjiono (1987). Struktur dan isi mantra Bahasa Jawa. Jakarta: Pusat Bahasa. 
  2. ^ Ganie, Tajuddin Noor (2011). Sastra Lisan Banjar Bergenre Puisi. Banjarmasin: Tuas Media. 
  3. ^ a b c d Yayuk, Yayuk (2005). Mantra Banjar. Banjarbaru: Balai Bahasa Banjarmasin. 
  4. ^ Yulianto, Agus (2016-08-09). "MANTRA BANJAR: SUATU KOMPROMI BUDAYA". Naditira Widya. 5 (2): 133. doi:10.24832/nw.v5i2.72. ISSN 2548-4125. 
  5. ^ Yulianto, Agus (2021-08-13). "MEDIA-MEDIA PELESTARIAN KEARIFAN LOKAL DALAM TRADISI LISAN BANJAR SEBAGAI UPAYA PEMERTAHANAN BAHASA IBU DI KALIMANTAN SELATAN". Multilingual. 20 (1): 66–76. doi:10.26499/multilingual.v20i1.179. ISSN 2620-6250. 
  6. ^ Sunarti, Sunarti; Purlansyah, Purlansyah (1978). Sastra Lisan Banjar. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa. hlm. 180. 
  7. ^ Nengsih, Sri Wahyu (2013). "Keunikan Bahasa Mantra Banjar: Panah Arjuna". Metasastra. 6 (2): 115–124. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-06-23. Diakses tanggal 2023-06-23. 
  8. ^ Purwanti, Purwanti (2020). "FUNGSI DAN NILAI MANTRA DALAM MASYARAKAT BANJAR". Journal of Culture, Arts, Literature, and Linguistics. 6: 211–220.