Jawaw

Tumatan Wikipidia Banjar, kindai pangatahuan
Gumbili kayu/jawaw
Manihot esculenta

Jawaw (éjaan asli:Jawau) atawa gumbili kayu, adalah puhun tahunan tropika dan subtropika matan kulawarga Euphorbiaceae. Bungkahnya dipinandui sacara lumbah sabagai makanan pukuk panghasil karbohidrat wan daunnya sabagai sayuran.

Diskripsi[babak | babak asal-mulanya]

Gumbili kayu adalah tanaman bakayu nang batangnya babantuk silindris, diamitirnya kira-kira 2–6 sinti, baruas nang kaya binculan, tinggi tanamannya sakitar 1,5–5 mitir. Batang anumnya bawarna hijau wan sudah tuha warnanya jadi kaputihan, abu-abu atawa hijau kalabu. Batangnya baluang-luang, baisi ampulur bawarna putih, linyak nang kaya gabus. Batang jawaw ngini ada nang bacabang wan ada jua nang kada bacabang, tagantung janis wan lingkungan. Mun bacabang, panjang cabang kayunya bisa sampai 7 mitir wan cabangnya pina bahalat-halat. Akar tunggangnya baisian akar cabang nang imbahnya baganal jadi bungkah akar nang kawa dimakan. Ukuran bungkahnya rata-rata bagaris tangah 2–3 sinti wan panjang 50–80 sinti, tagantung matan klon/kultivar. Bagian dalam umbinya bawarna putih atawa kakuning-kuningan. Gumbili kayu tamasuk tanaman badaun tunggal maraga salambarannya daun di tangkai daunnya. Ujung daunnya baruncing, susunan tulang daun nang kaya jari tangan bacangkap 5–9 lambar. Bungkah jawaw kada tahan disimpan biar diandak di kulkas. Tanda karusakan kalihatan amunnya kaluar warna biru kadap gara-gara tabantuknya asam sianida nang baracun gasan manusia.[1][2]

Sajarah[babak | babak asal-mulanya]

Jawaw atawa nang ngaran latinnya Manihot esculenta ngini awalan banar diharagu bubuhan suku Maya di Yucatan, Meksiko. Jawaw ngini sajanis tanaman umbi-umbian matan kaluarga Euphorbiaceae, tanaman asli daerah trupis Amerika Latin. Jawaw dipalar akar umbinya maraga kawa diulah galapung kanji.[3]

Jawaw pamulaan dipinanduakan di nagara Kongo, Afrika ulih bangsa Portugis di tahun 1558. Jawaw masuk ka Indunisia di abad ka -16 pas bubuhan Portugis ka Maluku mambawa bibit jawaw matan Brasil. Salain Portugis, bubuhan Spanyol jua cangkal maarak jawaw gasan di kanalakan ka panjuru dunia.[4]

Manpaat[babak | babak asal-mulanya]

Jawaw adalah makanan pukuk gasan sabagian panduduk dunia, utamanya nang badiam di wilayah trupis, nang kaya di Amerika Selatan, Afrika, wan Asia, tamasuk Indunisia. Di Indunsia, jawaw banyak diulah jadi babagai macam makan, matan sangaan, gumbili bajarang, tapai gumbili, sampai wadai getuk. Di dalam jawaw tadapat banyak kandungan nang kaya kalori, protein, karbohidrat, serat, kalium, kalsium, folat, zinc, magnesium, selenium, fosfor, vitamin A, vitamin B, vitamin C, wan baragam janis antioksidan, nang kaya polifenol wan flavonoid.

Maraga banyaknya kandungan baik di dalam jawaw, jadinya banyak jua manpaatnya gasan kasihatan. Jawaw kawa jadi sumbar energi, sumber serat wan karbohidrat. Vitamin C wan vitamin A di dalam jawaw kawa jadi antioksidan nang barpungsi gasan malindungi awak matan efek radikal bebas, mancegah panyakit jantung, sampai mangatasi karutan di kulit. Imbah itu jua jawaw kawa mambantu maningkatakan daya tahan awak, mancagah gajala asma, mangurangi risiku kanker, wan baik gasan kasihatan mata. Asupan nutrisi ngini jua kawa mancagah panyakit mata nang kaya katarak. Wan nang kada kalah panting, jawaw kawa mambantu manguntrul kadar gula darah. [5]

Daptar Jujuhutan[babak | babak asal-mulanya]

  1. ^ Penulis : RAIS PRATAMA NUGRAHA NIM. P17334112067 Penguji I : Mamat Rahmat, S. T. (2015). "PENGARUH LAMA PERENDAMAN TERHADAP KADAR SIANIDA PADA KULIT SINGKONG YANG DIREBUS". repository.poltekkesbdg.info (dalam bahasa Indonesia). Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-03-26. Diakses tanggal 2023-03-26.  horizontal tab character di |last= pada posisi 59 (bantuan)
  2. ^ "Mengenal Ubi kayu". Cyber extension. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-03-26. Diakses tanggal 2023-03-26. 
  3. ^ Kustiani, Rini (2022-06-29). "Asal-usul Singkong dan Macam-macam Namanya di Indonesia". Tempo (dalam bahasa Inggris). Diakses tanggal 2023-03-26. 
  4. ^ KOMPUTER, UNIVERSITAS SAINS & TEKNOLOGI. "Ubi kayu" (dalam bahasa Inggris). Diakses tanggal 2023-03-31. 
  5. ^ "Manfaat Singkong bagi Kesehatan dan Cara Mengolahnya". Alodokter. 2017-03-14. Diakses tanggal 2023-03-26. 
Humbi gumbili kayu/jawaw siap dijual.