Iwak

Tumatan Wikipidia Banjar, kindai pangatahuan
Iwak-iwak nang bakunyung di dalam aquarium

Iwak[1][2][3][4] atawa jukut[5] adalah anggota vertebrata poikilotermik (badarah dingin)[6] nang hidup di banyu wan bahinak lawan ingsang. Iwak sabujurannya kalompok vertebrata nang paling bamacam ragam bajumlah spesies talabih pada 27,000 di sabarataan dunia. Sacara taksonomi, iwak tagolong kalompok paraphyletic nang hubungan kakulaannya masih dihualakan; karancakannya iwak dibagi manjadi iwak kada ba'isi wihang (kalas Agnatha, 75 spesies tamasuk lamprey wan iwak hag), iwak batulang rawan (kalas Chondrichthyes, 800 spesies tamasuk hiu wan pari), wan sisanya tegolong iwak batulang karas (kalas Osteichthyes). Iwak dalam bamacam bahasa daerah disambat iwak (jv), jukut (vkt), lauk (kxd)[7]. Iwak hintadi bamacam-macam pang ukurannya, mulai paus hiu nang ba'ukuran 14 meter (45 ft) sampay stout infantfish nang wastu ba'ukuran 7 mm (kira-kira 1/4 inci). Ada jua binatang banyu nang rancak dianggap urang umum sabagai "iwak" jua, nangkaya iwak paus, iwak cumi wan iwak duyung, padaha nang sabujurannya kada tamasuk kukulaan iwak.

Klasifikasi[babak | babak asal-mulanya]

Iwak adalah kalompok parafiletik: ini baarti, tiap kalas nang memuat samunyaan iwak tamasuk jua tetrapoda nang bukan iwak. Atas dasar ini, pangalompokan nangkaya Kelas Pisces, nangkaya pada masa dahulu, kada layak lagi dipakai.

Berikut adalah unit-unit nang mencakup samunyaan vertebrata nang rancak disambat sabagai iwak:

Ekologi ikan[babak | babak asal-mulanya]

Iwak kawa tahaga di hampir samunyaan "tuyukan" banyu nang ba'ukuran ganal baik banyu hambar, banyu hanta maupun banyu masin pada kadalaman bavariasi, tumatan parak pamukaan sampay babarapa ribu meter di bawah parmukaan. Tagal ha, danaw nang talalu masin nangkaya Great Salt Lake kada kawa iwak hidup di dalamnya. Ada babarapa spesies iwak singhaja dipalihara gasan ditampai'yakan dalam akuarium.

Iwak adalah sumbar makanan nang panting. Binatang banyu lain, nangkaya moluska wan krustasea mbahanu dianggap jua sabagai iwak sawayah digunakan sabagai sumber makanan. Manangkap iwak gasan makan dalam jumlah sadikit haja atawa malumbar urat (olah raga) rancak disambat urang sabagai ma'unjun. Hasil panangkapan iwak dunia saban tahunnya bajumlah sakitar 100 juta ton.

Overfishing adalah sabuting istilah dalam bahasa Inggris gasan mangarani panangkapan iwak sacara balalabihan. Fenomena ini merupaakan ancaman lawan bamacam spesies iwak. Pada tanggal 15 Mei 2003, jurnal Nature mamadah'akan bahwa samunyaan spesies iwak laut nang ba'ukuran ganal sudah ditangkapi bakalabihan sacara sistematis sampai jumbelahnya sawayah ini sudah bakurang 10% tumatan jumbelah nang ada pada tahun 1950. Panulis artikel pada jurnal nang itu mamadahi jua supaya mangurangi manangkapi iwak sacara drastis wan reservasi habitat laut di sabarataan dunia.

Catatan batis[babak | babak asal-mulanya]

  1. ^ "Laboratorium Kebinekaan Bahasa dan Sastra" (dalam bahasa Indonesia). Jalan Anyar Km. 4, Kompleks IPSC, Citeureup, Bogor, Indonesia: Laboratorium Kebinekaan Bahasa dan Sastra, Pusat Pengembangan Strategi dan Diplomasi Kebahasaan, Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. 2019. Diakses tanggal 13 Mei 2019. 
  2. ^ "Austronesian Basic Vocabulary Database - Language: Banjarese Malay". Diarsipkan dari versi asli tanggal 2016-03-05. Diakses tanggal 2010-10-09. 
  3. ^ iwak, kata injaman matan Bahasa Jawa Archived 2010-05-27 at the Wayback Machine
  4. ^ (Bahasa Indonesia) Ismail, Abdurachman (1979). Bahasa Bukit. 28. Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan. hlm. 53. 
  5. ^ jukut atawa jukkut, kata bahasa Kutai/Dialek Samarinda
  6. ^ Babarapa spesies tuna kawa tatap manahani suhu awaknya, maka daritu kada musti kawa tatap dianggap poikilotermik. Iwak hiu putih raksasa (Great White Shark) adalah sa'iikungannya iwak nang bujur-bujur endotermik (badarah panas).
  7. ^ "melayuonline.com - Kamus Brunei". Diarsipkan dari versi asli tanggal 2016-03-06. Diakses tanggal 2010-10-28. 

Lihati jua[babak | babak asal-mulanya]