Balinju

Tumatan Wikipidia Banjar, kindai pangatahuan
Buah Balinju

Balinju (Gnetum gnemon) adalah ngaran tanaman nang tamasuk ka dalam kalumpuk Gymnospermae (bigi tatukup) nang baasal matan banua Asia trupis, melanesia lawan Pasifik Barat. Balinju ngini tanaman nang tarkanal wan kawan dipakai samunyaan bagiannya mulai daun, bigi lawan kulimbit buahnya. Daun anumnya (daun so), kambang (kroto) duwa kulimbit buahnya rancak diulah gangan lawan biginya diulah karupuk.

Di pulau Jawa, Balinju ditanam urang maraga handak diambil buahnya gasan diulah karupuk kawan makan nasi.[1] Adapun karupuk balinju ngini talah ditatapakan duwa Kamantrian Parindustrian wan Pardagangan sawagai makanan khas matan Pandeglang, Kabupatin Banten.[2]

Balinju ngini dipinandui juwa lawan ngaran lain, nangkaya Tangkil (bahasa sunda)Tagal mamakan balinju ngini kada bulih balalabih maraga cagara kana asam urat nang maulah marinyut di buku batis.[3]

Sajarah[babak | babak asal-mulanya]

Lamun kisah bahari, Balinju asalnya matan semenanjung Malaysia. Tanaman ngini wayah nia kawa ditamui mulai ASEAN sampai ka Kapulauan Fiji. Tagal ada juwa urang nang manyambat bahuwa Balinju ngini asli Indunisia marga ada puhunnya nang dibawa lawan urang Ambon ka Penang rahatan tahun 1809, imbah ngitu dibawa pulang babulik ka Indunisia.[4]

Parawakan[babak | babak asal-mulanya]

Rapun Balinju nang ditanam dalam ruangan

Balinju adalah tanaman nang matan Indunisia wan tamasuk ka tanaman kula Gnetum. Balinju masuk ka kalumpuk tanaman nang tanaman lakian duwa tanaman binian asing-asingnya. Tingginya bisa sampai 22 m lawan batangnya nangkaya karucut. Balinju dipanin dua kali satahun, halapat bulan Mai-Juli wan Uktubir-Desember.[5]

Matan jauh, puhunnya kalihatan rami marga buahnya nang bakalir habang duwa kuning targantung masak kadanya.

Balinju kawa tumbuh di tanah bahumus sampai tanah subur nang pina liat bapasir, handak ngiut di tanah rata atawa tanah bahiring. Iklim nang dikatujui iya iklim nang panas wan banyak turun hujan, tagal kada sampai calap. Puhunnya tumbuh haja di katinggian sampai 400 mdpl nang curah hujannya 500-1.500 mm/tahun.[4]

Akar[babak | babak asal-mulanya]

Akarnya tunggang, malayap ka atas tanah, bakalir cuklat ka habu ruku kadap wan kawa manambus tanah sampai ka 3-5 m dalamnya. Akarnya ngini gasan batajaknya puhun sakira takuat wan mambantui mahisap unsur hara duwa banyu di dalam tanah.[6]

Batang[babak | babak asal-mulanya]

Bigi Balinju

Tanaman Balinju kada baisi cikang nang banyak di batang, tangking atawa di cangkingnya. Kalihatan babuku-buku bakas cungulnya batang, juwa tangkingnya kada bahubungan duwa batang ganalnya jadi sutil talapas.[6]

Daun[babak | babak asal-mulanya]

Daun puhun Balinju ngini adalah daun saurangan nang babantuk lunjung nang adanya tangking dua lambaran daun haja. Higa daunnya rata, duduknya bahadapan wan tulang daunnya manyirip. Lamunnya dirabit, kaina kalihatan sarabut halus putih.[7]

Kambang[babak | babak asal-mulanya]

Kambang puhun Balinju ngini tamasuk ka dalam kambang kada sampuraka nang barumah dua lawan cungulnya di katiak daun. Kambangnya tapisah antara kambang lakian nang baisi banang sari duwa kambang binian nang baisi karangan bulir tapisah, jadinya pina ngalih prusis panyarbukannya, lawan cagaran dibantui duwa angin, banyu, kararangka atawa manusia.[7]

Bigi[babak | babak asal-mulanya]

Bigi balinju kawa dimakan mantah, nang masak atawa diulah jadi karupuk. Biginya babantuk lunjung nang rahatan masih anum bakalir hijau anum, magin batuha magin balain juwa kalirnya nang bisa baubah jadi kuning, kuning sanja wan habang, lamun masak banar kalirnya jadi kuning gading. Sama duwa daun wan kulimbit biginya, bigi balinju juwa mangandung likupin duwa karutin.[8]

Ulahan[babak | babak asal-mulanya]

Karupuk Balinju

Rahatan baulah karupuk balinju, kulimbit balinju rancak babuangan kada tapakai. Kulimbitnya nang kada tapakai ngini kawa diulah jadi tih, nang maulahnya disadai salawas balasan jam.[1]

Salaya diulah jadi makanan, kayu puhunnya kawa juwa dipakai gasan papan rumah duwa paralatan rumah duwa bahan di kulimbit buahnya nang habang kawa dijadiakan pangalir alami di gincu.[3]

Jujuhutan[babak | babak asal-mulanya]

  1. ^ a b Ardiansyah; Apriliyanti, Mulia (2016). "KARAKTERISTIK KIMIA TEH KULIT MELINJO". Jurnal Ilmiah INOVASI,. 1: 89–92. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2018-04-14. Diakses tanggal 2023-03-23. 
  2. ^ "Kemenperin: Depperin Tetapkan Emping Melinjo Makanan Khas Pandeglang". kemenperin.go.id. Diakses tanggal 2023-03-23. [permanent dead link]
  3. ^ a b Megumi, Sarah (2017-07-04). "Melinjo, Tanaman Serbaguna". Greeners.Co (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-03-23. 
  4. ^ a b Ivan (2015-10-05). "DESKRIPSI MELINJO MULIENG PADEE". bpsbtph.acehprov.go.id. Diakses tanggal 2023-03-13. 
  5. ^ "Melinjo dengan Kandungan Resveratrolnya - JAGAPATI.com". www.jagapati.com (dalam bahasa Indonesia). Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-03-13. Diakses tanggal 2023-03-13. 
  6. ^ a b Pasaribu, David. "Melinjo | Biodiversity Warriors" (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-03-23. 
  7. ^ a b "Melinjo (Gnetum gnemon) – UPT PERBENIHAN TANAMAN HUTAN" (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-03-23. 
  8. ^ Suci, Panji (2015). "PENGARUH PROSES PENGOLAHAN BIJI MELINJO (Gnetum gnemon L.) TERHADAP KADAR TOTAL LIKOPEN DAN KAROTEN DENGAN METODE SPEKTROFOTOMETRI-Vis". Jurnal Wiyata. 2: 151–156.