James Brooke
![]() | |
Ngaran dalam basa asal | (en) James Brooke |
---|---|
Riwayat | |
Kalahiran |
Benares (id) ![]() |
Kamatian |
11 Juni 1868 (65 tahun (id) ![]() Burrator (en) ![]() |
Alkah |
Church of St Leonard, Sheepstor (en) ![]() |
Agama (id) ![]() |
Anglikanisme (id) ![]() |
Pandidikan |
Norwich School (en) ![]() |
Gawian | |
Gawian |
Politikus (id) ![]() ![]() |
Pangkat militer (id) ![]() |
Letnan (id) ![]() |
Konflik (id) ![]() |
Perang Inggris-Burma Pertama (id) ![]() |
Keluarga (id) ![]() | |
Keluarga (id) ![]() |
Raja Putih (id) ![]() |
Anak (id) ![]() |
Reuben G. Walker (en) ![]() |
Kuitan |
Thomas Brooke (en) ![]() ![]() |
Pangharagaan
| |
| |
| |
| |
![]() |
Sir James Brooke (diranakakan 29 April 1803 – habis umur 11 Juni 1868 pas umur 65 tahun) adalah Raja Putih panambayan Karajaan Sarawak.
Kulawarga
[babak | babak asal-mulanya]Abahnya bangaran Thomas Brooke nang babangsa Inggris urang bagawi jadi argawai di Parusahaan, wan umanya bangaran Anna Maria nang diranakakan di Hertfordshire nang merupakan anak saurang kolonel Skotlandia bangaran William Stuart wan pakacilnya Harriott Teasdale. James Brooke diranakakan di Secrore, pinggiran Benares, Hindia wayah 29 April 1803.
Riwayat hidup
[babak | babak asal-mulanya]James Brooke diangkat jadi gubernur Sarawak wan dibari galar Raja ulih Sultan Barunai wayah 18 Agustus 1842. Brooke wastu tugas di bagian barat Sarawak di parak Kuching. Inya mamarintah sampai wapat wayah 11 Juni 1868. Inya dipinandui sabagai Raja Putih. Galar ngini dibarii duwa Sultan Barunai wan suku Iban di Kalimantan gasan gawian sidin imbahnya mangganii Barunai malawani pemberontakan wayah itu. Galar ngini dirasmikan wayah tahun 1841. Brooke dikirim ka Burma lawan pasukan EIC pas 1825, tatulih, lalu dikirim ka Inggris gasan bawagas awak. Wayah tahun 1830, inya bulik ka Madras, India gasan bagabung pulang lawan pasukan EIC.[1]
Riwayat gawian
[babak | babak asal-mulanya]Inya manarai badagang di Timur Jauh, tapi kada barhasil. Rahatan tahun 1835, abahnya wapat duwa maninggalkan 30.000 paunstarling nang inya pakai gasan manukari kapal The Royalist.[1] Sidin imbahtu baidabul parjalanan ka Borneo, wan sampai di Kuching wayah Agustus 1838. Di sana inya manyaksiakan pemberontakan Dayak lawan Sultan Barunai. Inya imbahtu manawari mangganii Sultan, nang dudinya digalari Rajah Sarawak ulih Sultan nang batarima kasih (tagal maklumat rasmi kada digawi sampai 18 Agustus 1842).
Wayah jadi raja
[babak | babak asal-mulanya]Brooke mulai baulah wan manguati kakuasaan sidin atas Sarawak; manarapakan administrasi, manarangakan hukum wan manangani rampokan nang jadi masalah tarus sapanjang pamarintahan sidin. Brooke bulik ka Inggris wayah tahun 1847 gasan pahadangan satumat haja, di mana inya dapat pulang galar "Freedom of the City" matan kuta London, diangkat jadi gubernur wan komisioner tinggi Labuhan, konjen Inggris di Borneo wan dibantuk jadi KCB.[1]
Brooke manjadi pusat kontroversi rahatan 1851 pas tuduhan kajahatan lawan sidin maulah komisi karajaan dibentuk di Singapura. Tuntutan nitu kada tabukti tagal masih ada tuduhan kapada Brooke.[1]
Inya mamarintah Sarawak sampai kamatiannya wayah 11 Juni 1868, imbah ta'alami 3 kali stroke labih pada 10 tahun. Inya diganti sabagai Raja ulih kamanakannya Charles Johnson Brooke.[1]
Kisah matan urang
[babak | babak asal-mulanya]Kisah bawani-waninya James Brooke di Sarawak dikisahakan dalam kisjang ampun C. S. Godshalk Kalimantaan.[2]
Jujuhutan
[babak | babak asal-mulanya]- ^ a b c d e Gomes, Edwin (Edisi 2024). Children of Borneo: Anak-anak Borneo. Yogyakarta: Indoliterasi Publishing House. hlm. 7. ISBN 978-623-6496-13-8.
- ^ "Kalimantaan". Goodreads (dalam bahasa Inggris). Diakses tanggal 2025-02-16.
Didahului ulih: tiada |
Raja Putih 1841-1868 |
Digantiakan ulih: Charles Johnson Brooke |