Dewanagari: Pabidaan ralatan

Tumatan Wikipidia Banjar, kindai pangatahuan
Konten dihapus Konten ditambahkan
VolkovBot (pandir | sumbangan)
s clean up
Kadada kasimpulan babakan
Baris 1: Baris 1:
{{Infobox Writing system
Aksara '''Devana-gari''' atawa aksara '''Dewanagari''' (matan bahasa Sansekerta: "kuta dewa") adalah sabuah janis aksara nang berasal matan India hagian utara.
|name=Devanāgarī
|sample=Rigveda MS2097.jpg
|caption=Manuskrip [[Rigveda]] dalam Devanāgarī (awal abad ka-19)
|type=[[abugida]]
|languages=[[Daptar bahasa di India|Babarapa bahasa]] di [[India]], tamasuk [[Bahasa Sansakarta|Sansakarta]], [[Bahasa Hindi|Hindi]], [[Bahasa Marathi|Marathi]], [[Bahasa Pahari|Pahari]] (Garhwali wan Kumaoni), [[Bahasa Nepali|Nepali]], [[Bahasa Bhili|Bhili]], [[Bahasa Konkani|Konkani]], [[Bahasa Bhojpuri|Bhojpuri]], [[Bahasa Magahi|Magahi]], [[Bahasa Kurukh|Kurukh]], [[Nepal Bhasa]], [[Bahasa Sindhi|Sindhi]] wan [[Bahasa Kashmir|Kashmir]]. Bahanu diguna'akan gasan manulis atawa mantarjamahkan [[Bahasa Sherpa|Sherpa]]. Bahari diguna'akan gasan manulis [[Bahasa Gujarati|Gujarati]].
|time=1200 M–damini
|region=India wan Nepal
|fam1=[[Abjad Proto-Sinaitik]]
|fam2=[[Abjad Pinisia]]
|fam3=[[Abjad Aram]]
|fam4=[[Tulisan Brāhmī|Brāhmī]]
|fam5=[[Tulisan Gupta|Gupta]]
|fam6=[[Tulisan Nāgarī|Nāgarī]]
|sisters=[[Tulisan Sharada|Sharada]], [[Tulisan Nāgarī Timur|Nāgarī Timur]]
|children=[[Tulisan Gujarāti|Gujarati]]<br />[[Tulisan Moḍī|Moḍī]]<br />[[Tulisan Ranjana|Ranjana]]<br />[[Canadian Aboriginal syllabics]]<ref>Andrew Dalby (2004:139) Dictionary of Languages</ref>
|unicode = [http://www.unicode.org/charts/PDF/U0900.pdf U+0900–U+097F] and [http://www.unicode.org/charts/PDF/UA8E0.pdf U+A8E0–U+A8FF]
|iso15924=Deva
}}
Tulisan '''Devana-gari''' atawa '''Dewanagari''' (matan bahasa Sansakerta: "kuta diwa") adalah sabuah janis skrip nang baasal matan India palih utara.


Aksara ini mancungul matan aksara Brahmi dan mulai dipergunakan pada abad ke-11.
Tulisan ini mancungul matan tulisan Brahmi wan mulai diguna'akan pada abad ka-11.


Aksara ini tautama dipergunakan hagan manuliskan bahasa Hindi dan bahasa Sansekerta. Namun perlu diberi sedikit catatan di sini, bahasa Sansekerta kada mutlak ditulis manggunakan aksara ini tagal gin lawan barandak aksara lainnya, antara lain aksara-aksara Nusantara.
Tulisan ini tautama diguna'akan hagan manulisakan [[bahasa Hindi]] wan [[bahasa Sansakarta]]. Tagal parlu dibari sa'ikit catatan di sia, bahasa Sansakarta kada mutlak ditulis mangguna'akan tulisan ini tagal jua lawan barandak tulisan lainnya, antara lain tulisan-tulisan Nusantara.


== Daftar aksara ==
== Daptar tulisan ==
{| {{prettytable}}
{| {{prettytable}}
|+ Vokal (''Swara'')
|+ Vokal (''Swara'')
|-----
|-----
!Tulisan
!Aksara
!Bentuknya lawan konsonan [k]
!Bantuknya lawan konsonan [k]
!Alihabjad
!Alihaksara
!IPA
!IPA
!Contoh dalam bahasa Indonesia
!Cuntuh dalam bahasa Banjar
|-----
|-----
| <font size="+1"> अ </font> || प (mandiri) || a || a || k''a''bel
| <font size="+1"> अ </font> || प (mandiri) || a || a || k''a''bel
|-----
|-----
| <font size="+1"> आ </font> || पा || ā || ɑ || k''a''rton
| <font size="+1"> आ </font> || पा || ā || ɑ || k''a''rtun
|-----
|-----
| <font size="+1"> इ </font> || पि || i || ɪ ||
| <font size="+1"> इ </font> || पि || i || ɪ ||
Baris 27: Baris 46:
| <font size="+1"> ऊ </font> || पू || ū || u || k''u''rma
| <font size="+1"> ऊ </font> || पू || ū || u || k''u''rma
|-----
|-----
| <font size="+1"> ऋ </font> || पृ || ṛ || r̩ || b''er''kat
| <font size="+1"> ऋ </font> || पृ || ṛ || r̩ || p''er''mak
|-----
|-----
| <font size="+1"> ॠ </font> || पॄ || ṝ || rː̩ ||
| <font size="+1"> ॠ </font> || पॄ || ṝ || rː̩ ||
Baris 37: Baris 56:
| <font size="+1"> ऍ </font> || पॅ || candra e || ||
| <font size="+1"> ऍ </font> || पॅ || candra e || ||
|-----
|-----
| <font size="+1"> ऎ </font> || पॆ || e pendek || ||
| <font size="+1"> ऎ </font> || पॆ || e handap || ||
|-----
|-----
| <font size="+1"> ए </font> || पे || e || e || lél''é''
| <font size="+1"> ए </font> || पे || e || e || pént''é''t
|-----
|-----
| <font size="+1"> ऐ </font> || पै || ai || ai atau ɛ || ram''ai''
| <font size="+1"> ऐ </font> || पै || ai || ai atau ɛ || pan''ai''
|-----
|-----
| <font size="+1"> ऑ </font> || पॉ || o (terbuka) || ||
| <font size="+1"> ऑ </font> || पॉ || o (tabuka) || ||
|-----
|-----
| <font size="+1"> ऒ </font> || पॊ || || ||
| <font size="+1"> ऒ </font> || पॊ || || ||
|-----
|-----
| <font size="+1"> ओ </font> || पो || o (takancing) || aʊ atau o || s''o''p
| <font size="+1"> ओ </font> || पो || o (takancing) || aʊ atawa o || s''o''p
|-----
|-----
| <font size="+1"> औ </font> || पौ || au (panjang) || ɔ || rant''au''
| <font size="+1"> औ </font> || पौ || au (panjang) || ɔ || rant''au''
Baris 57: Baris 76:
|-
|-
!Vokal
!Vokal
!Bentuk ''sandhangan'' lawan aksara [r]
!Bantuk ''sandhangan'' lawan tulisan [r]
|-
|-
| <font size="+1">उ</font> || <font size="+1">रु</font>
| <font size="+1">उ</font> || <font size="+1">रु</font>
Baris 68: Baris 87:
|+ Tanda-tanda diakritik lainnya
|+ Tanda-tanda diakritik lainnya
|-
|-
!Abjad
!Huruf
!Ngaran
!Ngaran
!Pungsi
!Fungsi
|-
|-
| '''प'''् || [[wirama|wirāma]] (विराम) || gin disambat ''halant'' (हलन्त) dalam [[bahasa Hindi]], "membunuh" vokal pada konsonan nang manyangganya
| '''प'''् || [[wirama|wirāma]] (विराम) || gin disambat ''halant'' (हलन्त) dalam [[bahasa Hindi]], "mambunuh" vokal pada konsonan nang manyangganya
|-
|-
| '''एँ''' || candrabindu (चन्द्रबिन्दु) || manyangaukan vokal
| '''एँ''' || candrabindu (चन्द्रबिन्दु) || manyangawakan vokal
|-
|-
| '''प'''ं || anuswāra (अनुस्वार) || manyangaukan vokal atawa mambariakan konsonan sangau setelah vokal (biasanya [n])
| '''प'''ं || anuswāra (अनुस्वार) || manyangawakan vokal atawa mambariakan konsonan sangau limbah vokal (biasanya [n])
|-
|-
| '''एः''' || wisarga (विसर्ग) || [h] pada posisi akhir
| '''एः''' || wisarga (विसर्ग) || [h] pada posisi uncit
|-
|-
| '''फ'''़ || nukta (नुक्ता) || digunakan gasan kata-kata pinjaman
| '''फ'''़ || nukta (नुक्ता) || diguna'akan gasan kata-kata injaman
|-
|-
| '''एऽ''' || awagraha (अवग्रह) || gasan mamparpanjang vokal
| '''एऽ''' || awagraha (अवग्रह) || gasan mamparpanjang vokal
Baris 89: Baris 108:
|+ Konsonan (''Wyañjana'')
|+ Konsonan (''Wyañjana'')
|-----
|-----
!Tulisan
!Aksara
!Alihabjad
!Alihaksara
!IPA
!IPA
!Contoh dalam bahasa Indonesia
!Contoh dalam bahasa Banjar
|-----
|-----
| <font size="+1"> क || k || k || ''k''atak
| <font size="+1"> क || k || k || ''k''atak
Baris 132: Baris 151:
| <font size="+1"> ध || dh || d̪<sup>ɦ</sup> ||
| <font size="+1"> ध || dh || d̪<sup>ɦ</sup> ||
|-----
|-----
| <font size="+1"> न || n || n || ''n''ama
| <font size="+1"> न || n || n || ''n''ini
|-----
|-----
| <font size="+1"> प || p || p || ''p''apa
| <font size="+1"> प || p || p || ''p''udak
|-----
|-----
| <font size="+1"> फ || ph || p<sup>h</sup> ||
| <font size="+1"> फ || ph || p<sup>h</sup> ||
|-----
|-----
| <font size="+1"> ब || b || b || ''b''alon
| <font size="+1"> ब || b || b || ''b''alun
|-----
|-----
| <font size="+1"> भ || bh || b<sup>ɦ</sup> ||
| <font size="+1"> भ || bh || b<sup>ɦ</sup> ||
|-----
|-----
| <font size="+1"> म || m || m || ''m''ama
| <font size="+1"> म || m || m || ''m''amai
|-----
|-----
| <font size="+1"> य || y || j || ''y''akuza
| <font size="+1"> य || y || j || ''y''aitu
|-----
|-----
| <font size="+1"> र || r || ɾ ||
| <font size="+1"> र || r || ɾ ||
|-----
|-----
| <font size="+1"> ल || l || l || ''l''aku
| <font size="+1"> ल || l || l || ''l''angkar
|-----
|-----
| <font size="+1"> ळ || y (hanya dalam [[bahasa Marathi]]) || j ||
| <font size="+1"> ळ || y (hanya dalam [[bahasa Marathi]]) || j ||
Baris 162: Baris 181:
| <font size="+1"> ह || h || h ||
| <font size="+1"> ह || h || h ||
|-----
|-----
| <font size="+1"> क़ || q (gasan kata-kata pinjaman matan bahasa Arab) || q ||Arab ''q''albu
| <font size="+1"> क़ || q (gasan kata-kata pinjaman matan bahasa Arap) || q ||Arap ''q''albu
|-----
|-----
| <font size="+1"> ख़ || x || x || kh (gasan kata-kata pinjaman matan bahasa Arab)
| <font size="+1"> ख़ || x || x || kh (gasan kata-kata pinjaman matan bahasa Arap)
|-----
|-----
| <font size="+1"> ग़ || ġ (r uvular) || ʀ ||
| <font size="+1"> ग़ || ġ (r uvular) || ʀ ||
|-----
|-----
| <font size="+1"> ज़ || z (gasan kata-kata pinjaman Persia dan Arab) || z || ''z''éro
| <font size="+1"> ज़ || z (gasan kata-kata pinjaman Persia dan Arap) || z || ''z''éro
|-----
|-----
| <font size="+1"> ड़ || ṛ ([[retrofleks]]) || ɽ ||
| <font size="+1"> ड़ || ṛ ([[retrofleks]]) || ɽ ||
Baris 182: Baris 201:
|+ Bilangan
|+ Bilangan
|-----
|-----
!Abjad
!Huruf
!Alihabjad
!Alihaksara
|-----
|-----
| <font size="+1"> ० || 0
| <font size="+1"> ० || 0
Baris 210: Baris 229:
|+ Simbol lain
|+ Simbol lain
|-----
|-----
!Abjad
!Aksara
!Ngaran
!Ngaran
!Pungsi
!Fungsi
|-----
|-----
| <font size="+1"> । || danda (डण्डा) || . (akhir kalimat)
| <font size="+1"> । || danda (डण्डा) || . (uncit kalimat)
|-----
|-----
| <font size="+1"> ॥ || double danda || penanda akhir sebuah rima pada puisi
| <font size="+1"> ॥ || double danda || pananda uncit sabuah rima pada puisi
|-----
|-----
| <font size="+1"> ॐ || Ôm || simbol sakral [[Hindu]]
| <font size="+1"> ॐ || Ôm || simbol sakral [[Hindu]]
|}
|}


== Aksara nang Lain ==
== Abjad nang Lain ==


* श्र = shra
* श्र = shra
Baris 230: Baris 249:
* क्त = kta
* क्त = kta


== Rujukan ==
{{reflist}}


== Tautan luar ==

== Pranala luar ==
* [http://www.omniglot.com/writing/devanagari.htm Aksara Devanagari di Omniglot]
* [http://www.omniglot.com/writing/devanagari.htm Aksara Devanagari di Omniglot]


[[Category:Aksara|Dewanagari]]
[[Category:Sistim panulisan|Dewanagari]]
[[Category:Bahasa Sanskerta]]
[[Category:Bahasa Sansakarta]]





Ralatan matan 17 Nupimbir 2010 12.33

Devanāgarī
Manuskrip Rigveda dalam Devanāgarī (awal abad ka-19)
Janisabugida
Bahasa nang dituturakanBabarapa bahasa di India, tamasuk Sansakarta, Hindi, Marathi, Pahari (Garhwali wan Kumaoni), Nepali, Bhili, Konkani, Bhojpuri, Magahi, Kurukh, Nepal Bhasa, Sindhi wan Kashmir. Bahanu diguna'akan gasan manulis atawa mantarjamahkan Sherpa. Bahari diguna'akan gasan manulis Gujarati.
Masa diguna'akan1200 M–damini
Silsilah
Aksara nang diturunakanGujarati
Moḍī
Ranjana
Canadian Aboriginal syllabics[1]
Aksara sarumpunSharada, Nāgarī Timur
Baris UnicodeU+0900–U+097F and U+A8E0–U+A8FF
ISO 15924Deva
Parhatian: Tungkaran ini mungkin mamuat simbol-simbol fonetis IPA mangguna'akan Unicode.

Tulisan Devana-gari atawa Dewanagari (matan bahasa Sansakerta: "kuta diwa") adalah sabuah janis skrip nang baasal matan India palih utara.

Tulisan ini mancungul matan tulisan Brahmi wan mulai diguna'akan pada abad ka-11.

Tulisan ini tautama diguna'akan hagan manulisakan bahasa Hindi wan bahasa Sansakarta. Tagal parlu dibari sa'ikit catatan di sia, bahasa Sansakarta kada mutlak ditulis mangguna'akan tulisan ini tagal jua lawan barandak tulisan lainnya, antara lain tulisan-tulisan Nusantara.

Daptar tulisan

Vokal (Swara)
Tulisan Bantuknya lawan konsonan [k] Alihabjad IPA Cuntuh dalam bahasa Banjar
प (mandiri) a a kabel
पा ā ɑ kartun
पि i ɪ
पी ī i istri
पु u ʊ kucing
पू ū u kurma
पृ permak
पॄ rː̩
पॢ l ̩
पॣ lː̩
पॅ candra e
पॆ e handap
पे e e péntét
पै ai ai atau ɛ panai
पॉ o (tabuka)
पॊ
पो o (takancing) aʊ atawa o sop
पौ au (panjang) ɔ rantau


Vokal : babarapa kasus lawan र
Vokal Bantuk sandhangan lawan tulisan [r]
रु
रू


Tanda-tanda diakritik lainnya
Abjad Ngaran Pungsi
wirāma (विराम) gin disambat halant (हलन्त) dalam bahasa Hindi, "mambunuh" vokal pada konsonan nang manyangganya
एँ candrabindu (चन्द्रबिन्दु) manyangawakan vokal
anuswāra (अनुस्वार) manyangawakan vokal atawa mambariakan konsonan sangau limbah vokal (biasanya [n])
एः wisarga (विसर्ग) [h] pada posisi uncit
nukta (नुक्ता) diguna'akan gasan kata-kata injaman
एऽ awagraha (अवग्रह) gasan mamparpanjang vokal


Konsonan (Wyañjana)
Tulisan Alihabjad IPA Contoh dalam bahasa Banjar
k k katak
kh kh
g g garing
gh gɦ
ŋ ngawur
c ʧ cacing
ch ʧh
j ʤ jagung
jh ʤɦ
ñ ɲ nyanyi
ṭ (retrofleks) ʈ t dalam bahasa Bali
ṭh (retrofleks) ʈh
ḍ (retrofleks) ɖ
ḍh (retrofleks) ɖɦ dh dalam bahasa Jawa
ṇ (retrofleks) ɳ
t tari
th h
d dansah
dh ɦ
n n nini
p p pudak
ph ph
b b balun
bh bɦ
m m mamai
y j yaitu
r ɾ
l l langkar
y (hanya dalam bahasa Marathi) j
v v wahana
ś (sy) ɕ syarat
ṣ (retrofleks) ʂ surat
s s satu
h h
क़ q (gasan kata-kata pinjaman matan bahasa Arap) q Arap qalbu
ख़ x x kh (gasan kata-kata pinjaman matan bahasa Arap)
ग़ ġ (r uvular) ʀ
ज़ z (gasan kata-kata pinjaman Persia dan Arap) z zéro
ड़ ṛ (retrofleks) ɽ
ढ़ ṛh (retrofleks) ɽɦ
फ़ f (gasan kata-kata pinjaman asing) f foto


Bilangan
Abjad Alihabjad
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9


Simbol lain
Abjad Ngaran Pungsi
danda (डण्डा) . (uncit kalimat)
double danda pananda uncit sabuah rima pada puisi
Ôm simbol sakral Hindu

Abjad nang Lain

  • श्र = shra
  • ह्न = hna
  • ह्म = hma
  • ह्ल = hla
  • ह्य = hya
  • क्त = kta

Rujukan

  1. ^ Andrew Dalby (2004:139) Dictionary of Languages

Tautan luar