Al-Jami' al-Aqsha

Tumatan Wikipidia Banjar, kindai pangatahuan
Jami' Al Aqsha
الجامع الاقصى
Maklumat awam
AndakanMasigit Al-Aqsha, Yerusalem
Koordinat geografi31°46′35″N 35°14′8″E / 31.77639°LU 35.23556°BT / 31.77639; 35.23556
Pahubungan agamaIslam
DistrikKuta Lawas Yerusalem
SatatusMasigit
KapamimpinanYayasan Wakaf
Rincian parancangan
Janis gaya parancanganMasigit
Gaya parancanganArsitektur Islam pamulaan, Mamluk
Peletakan batu pertama685 (konstruksi pamulaan)
1033 (konstruksi kadua)
Rampung705 (konstruksi pamulaan)
1035 (konstruksi kadua)
Spesifikasi
Arah fasadUtara
Kapasitas5.000[1]
Panjang83 meter (272 kaki)
Lebar56 meter (184 kaki)
Kubah1
Menara4
Tinggi menara37 meter (121 kaki)
BahanBatu kapur (tawing luar, manara, fasad), stalaktit (manara), timah (kubah), marmer putih (kolom interior)

Al-Jami' al-Aqsha (bahasa Arab: الجامع الاقصى) adalah sabuting bangunan utama nang baandak dalam kompleks Masigit Al-Aqsha hagian salatan lawan ciciri khas kubah timahnya nang bawarna abu-abu. Al-Jami' al-Aqsha rancak dianggap sawagai Masjid Al-Aqsha nitu saurang, dalas sabujurnya ngaran Masjid Al-Aqsha marujuk kapada sabarataan kompleks nang di dalamnya tadapat babarapa bangunan panting; nang kaya Al-Jami' al-Aqsha nitu saurang Kubah Ash-Shakhrah, Mushalla Al-Marwani, Kubah Al-Mi’raj, Kubah As-Silsilah, Kubah An-Nabi, wan bangunan-bangunan nang lain.

Al-Jami' al-Aqsha pamulaan diulah wayah zaman Umar bin Khaththab, dalas babarapa pandapat manyambat pada masigit ngini diulah wayah zaman Kekhalifahan Umayyah. Imbah lindu tahun 746, masigit ngini hancur sabigian wan diulah baasa ulih khalifah Abbasiyah Al-Mansur pada tahun 754, wan dikambangakan pulang ulih nang mangganti Al-Mahdi wayah tahun 780. Lindu imbahnya mahancurakan sahagian ganal Al-Jami' al-Aqsha wayah tahun 1033, tagal dua tahun imbahnya khalifah Fatimiyyah Ali azh-Zhahir mambangun baasa masigit ngini nang masih cagat badiri sampai damini.

Dalam bamacam renovasi bawayah nang digawi, bamacam dinasti kakhalifahan Islam sudah manggawi panambahan pada Al-Jami' al-Aqsha wan kawasan nang parak lawan inya, antara lain pada hagian kubah, fasad, mimbar, manara, wan hagian dalam bangunan. Wayah Tantara Salib manaklukakan Yerusalem pada tahun 1099, buhannya mamakai masigit ngini sawagai istana wan Kubah Ash-Shakhrah sebagai gereja, tagal fungsi masigit dibulikakan nang kaya asal imbah Salahuddin maambil alih kapamimpinan kuta nitu. Renovasi, pambaikan, wan panambahan imbahnya digawi wayah abad-abad kainahnya ulih bubuhan panguasa Ayyubiyah, Mamluk, Utsmaniyah, Majelis Tinggi Islam, wan Yordania.

Panyalukutan Al-Jami' al-Aqsha wayah tanggal 21 Agustus 1969 maulah badirinya Organisasi Konferensi Islam nang wayah ini baanggutaakan 57 negara. Panyalukutan nitu jua maulah mimbar bahari ampun Salahuddin Al-Ayyubi tabakar habis. Dinasti Bani Hasyim panguasa Karajaan Yordania hudah manggantinya lawan mimbar hanyar nang digawi di Yordania,[2] dalas ada jua nang manyambat pada mimbar ulahan Jepara dipakai di masigit ngini.[3][4]

Pangaranan[babak | babak asal-mulanya]

Habar tapurna: Masjid Al-Aqsha

Al-Jami' al-Aqsha adalah bangunan bakubah abu-abu nang baandak di kompleks Masigit Al-Aqsha, yakni di hagian salatan. Sambatan Al-Jami’ (اَلْجَامِعُ) nang baarti 'masjid', baasal matan sambatan Al-Jumu'ah nang baarti 'mangumpulakan' (gasan sambahyang bajamaah).[5]

Salawas baabad-abad, Masigit Al-Aqsha lawan sabarataan kompleksnya sudah dianggap sawagai sabuting wilayah nang suci. Paubahan panyambatan imbahnya tajadi wayah zaman pamarintahan Kesultanan Utsmaniyah, di mana wilayah kompleks sacara sabarataan disambat sawagai Al-Haram asy-Syarif; sadangkan bangunan nang baandak di hagian salatan disambat sawagai Al-Jami' al-Aqsha, yaitu tampat Umar bin Khaththab panambaian mandiriakan masigit di antara ruruntuhan.[6] Hadits Imam Ahmad mangisahakan pamandiran Umar bin Khattab wan Ka'ab al-Ahbar, di mana Ka'ab manyaranakan gasan mambangun masigit di balakang batu Ash-Shakhrah, sadangkan Umar menolak wan mamilih tampat di sabalah salatan gasan mambangun masigit lawan kiblat nang maarah ka Ka'bah haja, jadinya andak batu nitu bagana di balakangnya.[6][7][8]

Al-Jami' al-Aqsha nang didiriakan Umar bin Khattab nitu, jua balain lawan Masigit Umar, yaitu sabuting masigit nang diulah wayah zaman kakuasaan Dinasti Ayyubiyah pada abad ka-12, gasan mangganang pangambil-alihan Yerusalem oleh Umar bin Khattab nang mawakili umat Islam.[9] Tradisi satampat mangisahakan pada wayah pengambil-alihan tersebut, Umar diundang oleh Patriark Sophonius gasan baibadah di dalam Gereja Makam Kudus, tagal Umar mamilih manggawi sambahyang di luar, parak lawang masuk garija.[9] Masigit Umar baandak basubarangan lawan Gereja Makam Kudus, di luar kompleks Masjid Al-Aqsha.[9]

Sajarah[babak | babak asal-mulanya]

Sawalum pambangunan[babak | babak asal-mulanya]

Pawa masigit ngini bahari hagian paluasan pambangunan bukit ulih Raja Herodes Agung, nang dimulai pada tahun 20 SM. Herodes manyuruh tukang batu gasan manatak parmukaan batu di sisi timur wan salatan bukit, wan malapisinya. Sisa-sisa pambangunan nitu wayah ini masih kawa dihaga di babarapa andakan.[10]

Wayah Bait Kedua masih badiri, situs tempat masigit wayah ini badiri disambat lawan ngaran Serambi Salomo, wan pada tiap sisinya tadapat gudang kuil nang dingarani chanuyot, nang mamanjang sampai ka sisi salatan bukit. Konstruksi tiang-tiang kolom ganal persegi di bagian utara masigit lawan tawing-tawingnya, hahanyaran ngini ditatapkan baisi umur jauh tatuha pada nang diparkirakan sawalumnya ulih peneliti-peneliti tadahulu (badasarakan tulisan para saksi mata matan wayah itu), yaitu bahwa bangunan nitu baasal matan wayah kakuasaan Romawi. Tawing-tawing nitu diulah baasa atawa dikuati kada lawas imbah panghancuran Yerusalem pada tahun 70 Masehi. Struktur bawah tanah bangunan ini baasal matan wayah buliknya bubuhan Yahudi matan pembuangan Babilonia buhannya, yaitu 2.300 tahun nang bahari. Wayah lindu tahun 1930-an marusak masigit ngini, pananggalan atas babarapa hagian nang taulah matan kayu sawat digawi, nang menunjukkan kurun 900 SM. Kayu-kayu nitu adalah cypress (sajanis cemara) wan akasia. Janis nang disambat pahabisan manurut Alkitab dipakai ulih Raja Salomo dalam konstruksi bangunan-bangunannya di bukit nitu pada pintangan 900 SM.[11]

Basamaan lawan Bait Suci, chanuyot nang ada umpat hancur ulih sarangan Kaisar Romawi Titus (wayah nitu masih jenderal) pada tahun 70. Kaisar Yustinianus maulah sabuting gereja Kristen di situs ini pada tahun 530-an, nang dipersembahkan gasan Perawan Maria wan dingarani "Gereja Bunda Kami". Gereja ini hahanyaran dihancurakan oleh Kaisar Sassania Khosrau II pada awal abad ke-7, sampai tasisa sawagai raruntuhan.[12]

Konstruksi Umayyah[babak | babak asal-mulanya]

Al-Jami' al-Aqsha di sapanjangan tawing selatan Masigit Al-Aqsha

Ada babarapa pandapat bakanaan wayah Al-Jami' al-Aqsha panambaian diulah. Panambaian nang paling masyhur adalah Al-Jami' al-Aqsha marupakan wadah Umar bin Khaththab manggawi sambahyang bajamaah wayah bailang ka Yerusalem wan Umar jua nang manyuruh paulahan bangunan nitu.[6][7][8] Babarapa pandapat lain manyataakan pada bangunan ngini dibangun wayah pamarintahan Kekhalifahan Umayyah, sedangkan pandapat lain manyataakan pada bangunan awalnya dibangun Umar wan imbahnya diulah baasa masa Kekhalifahan Umayyah.

Babulik pada kasaksian Arculf, saurang biarawan Galia nang baziarah ka Palestina wayah 679-82, sajarawan arsitektur Sir Archibal Creswell bapandapat pada Umar bin Khaththab mungkin adalah urang nang panambaian mandiriakan bangunan persegi empat primitif lawan daya tampung 3.000 jamaah di sabuting wadah di kompleks Masjid Al-Aqsha (disambat kompleks Bukit Bait Suci ulih umat Yahudi). Bujur damintu, ada juaa pandapat nang manyataakan pada Muawiyahlah nang mungkin sabujurnya mamarintahkan pambangunan wan lain Umar. Pandapat pahabisan ngini didukung oleh tulisan matan ulama Yerusalem awal Al-Mutahhar bin Tahir al-Maqdisi.[13] Analisis atas panel wan balok kayu nang diambil matan bangunan ngini salawas renovasi pada tahun 1930-an manunjukakan pada kayu-kayu nitu adalah cedar Libanon dan cypress. Penanggalan radiokarbon menunjukkan babagai macam usia, beberapa bahkan setua abad ke-9 SM, nang menunjukkan bahwa beberapa matan kayu nitu sabujurnya sudah dipakai pada bangunan-bangunan nang tatuha.[14]

Ujar babarapa ulama Islam, antara lain Mujiruddin al-Ulaimi, Jalaluddin as-Suyuthi, wan Syamsuddin al-Maqdisi, masigit ngini diulah baasa wan diluasi oleh Khalifah Abdul Malik bin Marwan wayah 690 basamaan lawan Kubah Batu.[13][15] Guy le Strange baucap pada Abdul Malik mamakai bahan-bahan matan Gereja Bunda Kami nang hancur gasan baulah masjid wan maungkaiakan bukti pada kamungkinan substruktur di buncu tunggara masigit adalah sisa-sisa garija nitu.[15]

Dalam marancanakan proyek megahnya di Bukit Bait Suci, nang pada kaakhirannya pacangan maubah kasabarataan kompleks nitu manjadi Masjid Al-Aqsha, Abdul Malik gasan maubah bangunan primitif sawagaimana digambarakan oleh Arculf manjadi struktur nang tatalindungi nang malingkupi kiblat, sabuting faktor penting dalam skema lengkap rancangannya. Tagal, sabarataan kompleks Al-Aqsha itu dimaksudakan gasan melambangkan masjid. Seberapa banyak paubahan nang inya gawi pada aspek bangunan sawalumnya kada diketahui, tagal panjang bangunan hanyar ditunjukakan lawan adanya bakas jambatan nang maarah ka istana Umayyah, nang baandak di subalah salatan matan hagian barat kompleks. Jambatan kemungkinan dahulunya mambantang matan jalan di luar tawing selatan Al-Aqsha, sawagai jalan langsung manuju masjid. Adanya jalan langsung matan istana ka masigit adalah sabuah ciri khas nang masyhur wayah masa Umayyah, sawagaimana tadapat pada situs-situs awal lainnya. Abdul Malik mangitar poros tangah masjid pintangan 40 meter ka arah barat, sasuai lawan rencana lengkapnya atas Masjid Al-Aqsha. Poros bangunan sabalumnya nang babantuk sabuting ceruk, wayah ini masih dipinandui lawan sambatan "Mihrab Umar". Marga mamparhatikan bujur posisi Kubah Batu, Abdul Malik maminta arsiteknya menyejajarkan Al-Jami' al-Aqsha nang hanyar lawan andakan batu Ash-Shakhrah, sehingga sumbu utama utara-selatan Al-Aqsha nang sawalumnya, yaitu garis nang malalui Kubah As-Silsilah wan Mihrab Umar, jadi bakitar.[16]

Creswell, nang babulik pada Papyri Aphrodito, sebaliknya mengklaim bahwa Al-Walid bin Abdul Malik adalah nang mambangun baasa Al-Jami' al-Aqsha selama periode anam bulan sampai satu tahun, lawan bubuhan tukang matan Damaskus. Kabanyakan peneliti bapandapat bahwa rekonstruksi masjid dimulai oleh Abdul Malik, tagal Al-Walid lah nang maawasinya sampai tuntung. Dalam tahun 713-714, sarangkaian lindu marusak Yerusalem wan manghancurkan bagian timur masjid, nang ayungannya dibangun babulik pada masa pamarintahan Al-Walid nitu. Gasan membiayai rekonstruksi ini, Al-Walid mamarintahkan amas matan Kubah Ash-Shakhrah dicetak sawagai uang logam gasan bahan-bahan bangunan.[13] Al-Jami' al-Aqsha nang diulah Umayyah kemungkinan besar berukuran 112 x 39 meter.[16]

Lindu wan paulahan baasa[babak | babak asal-mulanya]

Fasad wan ambin masigit ngini diulah wan diluasi oleh bubuhan panguasa Fatimiyah, Tentara Salib, Mamluk wan Ayyubiyah.

Wayah tahun 746, Al-Jami' al-Aqsha rusak marga lindu, yaitu ampat tahun sawalum Abul Abbas as-Saffah manggulingakan Ummayah wan mandiriakan kekhalifahan Abbasiyah. Khalifah Abbasiyah nang kadua Abu Jafar al-Mansur pada tahun 753 mamadahakan niatnya gasan mambaiki masigit nitu. Inya manyuruh supaya lempengan emas wan perak nang manukupi garbang masigit dilapasakan wan dicetak jadi duit dinar wan dirham gasan mambiayai kagiatan pambangunan baasa, nang tuntung pada tahun 771. Lindu kadua nang tajadi pada tahun 774 imbahnya marusak sahagian ganal parbaikan Al-Mansur itu, kacuali parbaikan pada hagian salatan masigit.[15][17] Pada tahun 780, khalifah imbahnya Muhammad al-Mahdi maulahnya baasa, tagal inya mangurangi panjangnya lawan mangganali libarnya.[15][18] Renovasi Al-Mahdi adalah renovasi panambaian nang diketahui baisi catatan tatulis nang manjalasakan hal nitu.[19] Pada tahun 985, saurang ahli geografi Arab kelahiran Yerusalem bangaran Al Maqdisi mancatat pada masigit hasil renovasi baisi "lima walas lengkungan wan lima walas gerbang".[17]

Pada tahun 1033 kajadian pulang sakali lindu, nang marusak masigit banar. Antara tahun 1034 dan 1036, khalifah Fatimiyah Ali Azh Zhahir maulah baasa wan merenovasi masigit sabigian. Jumlah lakungan sacara drastis dikurangi matan lima walas jadi pitu. Azh Zhahir maulah ampat buah arkade gasan aula tangah wan lorong, nang wayah ini bafungsi sawagai fondasi masigit. Aula tangah diganali dua kali lipat matan lebar lorong lainnya, wan baisi hujung hatap ganal nang di atasnya dibangun sabuting kubah matan kayu.[13]

Dairah Al-Haram (dairah nang suci) baandak di subalah timur matan kuta ngini; wan malalui bazar di (hagian kuta) ini pian pacang masuk ka Dairah nitu liwat lawang garbang (Dargah) nang ganal wan indah. Imbah liwat garbang ngini, di subalah kanan pian ada dua baris tihang-tihang ganal (Riwaq), tunggal butingan baisi sanga wan dan dua puluh pilar-pilar marmer, nang hagian puncak wan dasarnya berupa pualam bawarna, wan panyambungannya taulah matan timah. Di atas pilar-pilar ada lengkungan-lengkungan, nang taulah matan batu bata, kada bapalapis plester atawa semen, wan saban lengkungan dibangun lawan kada labih matan lima atawa enam blok batu. Pilar-pilar ini maaarah sampai ka parak Maqsurah. Nasir Khusraw, deskripsi masjid pada tahun 1047 Masehi (Safarnama, terjemahan Guy Le Strange)[20]

Yerusalem dirabut ulih Tantara Salib pada tahun 1099, salawas Perang Salib Pertama. Alih-alih mahancurakan Al-Jami' al-Aqsha, nang buhannya sambat "Bait Salomo", Tentara Salib mamakainya sawagai istana karajaan wan kandang kuda. Pada tahun 1119, tampat ngini baubah manjadi markas buhan Ksatria Templar. Salawas periode ngini, masigit marasani babarapa paubahan struktural, tamasuk paluasan serambi utara, panambahan apse, wan sabuting tawing pawatas. Sabuting kloster baru wan sabuting garija jua dibangun di situs nitu, basamaan lawan beberapa struktur bangunan nang lain.[21] Buhan Ksatria Templar maulah paviliun bakubah di sisi barat wan timur bangunan. Paviliun barat wayah ini bafungsi sawagai masigit gasan jamaah binian wan paviliun timur bafungsi sawagai Museum Islam.[17]

Imbah Shalahuddin Al-Ayyubi kawa mamimpin Ayyubiyah marabuti baasa Yerusalem jalan pangapungan pada tahun 1187, babarapa parbaikan digawi di Al-Jami' al-Aqsha.[2] Nuruddin Zengi nang jadi sultan sabalum Salahuddin, sabalumnya sudah menugaskan pambangunan mimbar hanyar nang taulah matan gading wan kayu pada tahun 1168-1169, tagal mimbar nitu hanyar tuntung imbah sidin maninggal. Mimbar Nuruddin sudah ditambahakan oleh Salahuddin ka masjid pada bulan November 1187.[22] Penguasa Ayyubiyah di Damaskus, Sultan Al-Muazzam, pada tahun 1218 mambangun serambi utara masigit lawan talung buting garbang. Pada tahun 1345, penguasa Mamluk di bawah pamarintahan Al Kamil Shaban manambahakan dua lengkungan wan dua garbang pada hagian timur masigit.[17]

Imbah Utsmaniyah marabuti kakuasaan pada 1517, buhannya kada manggawi renovasi atawa parbaikan ganal atas Al-Jami' al-Aqsha secara baistilah, tagal buhannya manggawi parbaikan pada Masjid Al-Aqsha secara sabarataan. Hal ngini tamasuk antara lain paulahan Air Mancur Qasim Pasya (1527), parbaikan baasa Kolam Raranj, lawan pambangunan talu kubah nang bardiri bibas. Kubah nang paling dipinandui ialah Kubah An-Nabi, diulah wayah tahun 1538. Sabarataan pambangunan adalah atas parintah bubuhan hubnur Utsmaniyah di Yerusalem dan lain atas perintah bubuhan sultan.[23] Bujur damintu, bubuhan sultan manggawi panambahan pada manara-manara nang sudah ada.[23]

Wayah modèrèn[babak | babak asal-mulanya]

Kubah masigit pada tahun 2013, taulah matan aluminium (wan kalihatan nang kaya perak). Kubah sudah diganti lapisan timah sama lawan aslinya pada tahun 1983.

Renovasi panambaian pada abad ke-20 digawi pada tahun 1922, yaitu imbah Majelis Tinggi Islam Yerusalem di bawah pimpinan Amin al-Husseini manggawiakan Ahmet Kemalettin Bey, saurang arsitek bakabangsaan Turki, gasan merestorasi Al-Jami' al-Aqsha wan monumen-monumen nang baparakan. Dewan nitu jua manyuruh arsitek-arsitek Inggris, ahli-ahli Mesir, wan bubuhan pejabat lokal gasan umpat berpartisipasi wan maawasi parbaikan nang digawi wayah tahun 1924–25 di bawah pangawasan Kemalettin. Renovasi tamasuk panguatan fondasi bahari masigit Umayyah, parbaikan tihang-tihang kolom interior, panggantian balok-balok, pandirian perancah, parawatan lengkungan wan hagian dalam kubah, pandirian baasa tawing salatan, lawan panggantian tihang kayu di ruangan tangah lawan tihang beton. Renovasi nitu jua manampaiakan baasa mozaik era Fatimiyah wan kaligrafi di lengkungan-lengkungan interior nang sawalumnya tatutupi oleh lapisan palapis. Lengkungan-lengkungan dihiasi lawan gipsum bawarna hijau wan amas wan balok kayu landasannya digantiakan lawan tembaga. Saparapat matan lalungkang kaca patri jua dihanyari hahati cagar kawa malastariakan desain asli Abbasiyah wan Fatimiyahnya.[24] Karusakan ganal kajadian marga lindu tahun 1927 wan 1937, tagal masigit nitu diparbaiki baasa pada tahun 1938 wan 1942.[17]

Al-Jami' al-Aqsha dilihat matan plaza Tembok Barat, 2005.

Wayah tanggal 21 Agustus 1969, kajadian kasalukutan di dalam Al-Jami' al-Aqsha nang mambinasaakan bangunan hagian tunggara masigit. Mimbar Salahuddin adalah tamasuk di antara barang-barang nang rusak tabakar.[22] Bubuhan Palestina pamulaannya manyalahakan otoritas Israel atas kasalukutan nitu, wan babarapa orang Israel manyalahakan Fatah wan maanggap pada bubuhannya nang manyalai saurang apinya, cagar kawa manyalahakan Israel wan mamancing parmusuhan. Tapi imbahnya tabukti pada kasalukutan nitu lain diulah oleh Fatah maupun Israel, tagal uleh saurang turis Australia bangaran Denis Michael Rohan. Rohan adalah anggota matan sekte evangelis Kristen Worldwide Church of God.[25] Inya baharap lawan manyalukut Al-Jami' al-Aqsha, inya kawa mahancapi Kedatangan Kedua Yesus, lawan cara manyamani diulahnya baasa Bait Suci Yahudi di kompleks Masjid Al-Aqsha. Rohan dirawat di lambaga parawatan mintal, didiagnosa mengalami gangguan kajiwaan, wan ayungannya dideportasi.[26] Serangan terhadap Al-Aqsha disambat sawagai salah sabuting pangulah dibantuknya Organisasi Konferensi Islam pada tahun 1971, nang marupakan organisasi matan 57 nagara nang banyak bapanduduk Islam.[27]

Pada tahun 1980-an, Ben Shoshan wan Yehuda Etzion, kaduanya anggauta bubuhan bawah tanah Gush Emunim, marancanaakan gasan maladumakan Al-Jami' al-Aqsha wan Kubah Batu. Etzion bapendapat pada maladumakan dua bangunan nitu pacangan maulah kabangkitan spiritual Israel, wan manuntungakan sabarataan parmasalahan urang Yahudi. Buhannya jua baharap pada Bait Suci Ketiga di Yerusalem kawa didiriakan di atas andakan nitu. Rancana buhannya marasani kagagalan marga tadahulu dikatahui pihak kepolisian.[28][29] Pada tanggal 15 Januari 1988, yaitu wayah balangsungnya Intifadah Pertama, pasukan Israel manimbakakan pilur gatah wan gas air mata kepada bubuhan demonstran di luar masigit, maulah 40 urang jamaah luka-luka.[30][31] Pada tanggal 8 Oktober 1990, dalam sabuting kerusuhan 22 orang warga Palestina mati wan labih pada 100 nang lain luka-luka marga tindakan karas Polisi Perbatasan Israel. Kerusuhan dipicu ulih pamadahan matan Gerakan Setia Bait Suci, bubuhan Yahudi Ortodoks, nang manyambat pada buhannya pacangan maandak batu panambaian gasan pambangunan Bait Suci Ketiga.[32][33]

Arsitektur[babak | babak asal-mulanya]

Bangunan Al-Jami' al-Aqsha baandak di Masigit Al-Aqsha hagian salatan lawan kubah kapirakan. Bantuk bangunannya persegi lawan luas 35.000 m2, jadi kawa mambuat 5.000 jamaah.[34] Panjang bangunan masigit adalah 272 kaki (83 m) wan libarnya 184 kaki (56 m).[34][35]

Kubah[babak | babak asal-mulanya]

Kubah bawarna pirak nang tasusun matan lapisan timah.

Balain lawan Kubah Batu nang mancaraminakan arsitektur Romawi Timur klasik, kubah Al-Jami' al-Aqsha manunjukkan ciri arsitektur Islam pamulaan.[36] Kubah nang asli dibangun uleh Abdul Malik bin Marwan, tagal wayahini sudah kadada lagi sisanya. Bantuk kubah kaya nang ada wayahini pamulaannya dibangun ulih Ali azh-Zhahir wan taulah matan kayu nang disapuh lawan.[13] Pada tahun 1969, kubah dibangun baasa lawan mamakai beton wan dilapisi lawan aluminium nang dianodisasi sawagai ganti matan bantuk aslinya yaitu lapisan enamel timah nang berusuk. Pada tahun 1983, aluminium nang manukupi hagian luar diganti pulang lawan timah gasan manyasuaiakan lawan desain asli Azh-Zhahir.[37]

Kubah Al-Jami' al-Aqsha adalah salah sabuting matan sadikit masigit lawan kubah nang diulah di muka mihrab salawas masa Umayyah wan Abbasiyah, cuntuh nang lain adalah Masigit Umayyah di Damaskus (715) wan Masigit Ganal Sousse (850).[38] Dalamnya kubah dicat maumpati dekorasi era abad ke-14. Wayah kasalukutan tahun 1969, cat dekoratif nitu rusak wan sawat dianggap sudah kada kawa dibaiki pulang. Tagal lawan mamakai teknik trateggio, yaitu sabuting metode nang mamakai garis-garis cagat halus gasan malainakan dairah nang diulah baasa lawan dairah nang asli, ayungannya kawa dibaiki pulang sampai sampurna.[37]

Fasad wan serambi[babak | babak asal-mulanya]

Fasad dan serambi masjid.

Hagian muka (fasad) masigit ngini diulah wayah 1065 Masehi matan suruhan khalifah Fatimiyah Al-Mustanshir. Di hagian muka ada bangunan pagar langkan (balustrade) bantuknya lorong-lorong bahatap (arkade) lawan tihang-tihang kolom halus. Tentara Salib marusak fasad ngini wayah buhannya mamarintah Palestina, tagal Ayyubiyah mambaiki wan maulahnya baasa. Fasad jua ditambahi palikapan ubin di tawingnya.[17] Bahan bakas pakai nang dipakai gasan maulah lengkungan fasad antara lain tamasuk bahan hias pahatan nang diambil matan bangunan-bangunan Tentara Salib di Yerusalem.[39] Ada ampat walas lengkungan batu di sapanjang fasad,[1] sapalih bagaya Romantik. Mamluk manambahakan lengkungan-lengkungan taluar, nang diulah maumpati gaya nang sama. Pintu masuk ka masigit adalah jalan lengkungan tengah pada fasad nitu.[40]

Sabuting bangunan serambi (bilik) baandak di hagian atas fasad ngini. Bagian tangah serambi diulah oleh Ksatria Templar wayah Perang Salib Pertama, tagal Al-Muazzam kamanakan Shalahuddin adalah ynang manyuruh diulahnya bangunan serambi nitu saurang pada tahun 1217.[17]

Hagian dalam[babak | babak asal-mulanya]

Hagian dalam masigit nang manunjukakan lorong utama lawan tihang-tihang langkung.

Al-Jami' al-Aqsha baisi pitung buting lawan ruang nang ditahani ulih tihang-tihang malangkung (hypostyle nave), lawan babarapa ruang halus tambahan di higa sabalah barat wan timur pada bangunan masigit hagian salatan.[18] Tadapat jua 121 lalungkang kaca patri matan era Abbasiyah wan Fatimiyah, di mana saparapatnya sudah tuntung dibagusi pada tahun 1924.[24]

Lawang-lawang pada mimbar Shalahuddin, awal tahun 1900-an.

Ruangan dalam masigit baisi 45 tihang kolom, 33 di antaranya taulah matan marmer putih wan 12 lainnya matan batu.[34] Barisan tiang kolom pada lorong-lorong tangah babantuk kokoh wan kacui, lawan ukuran lingkar 30,6 cm wan tinggi 54 cm, tagal ampat barisan tihang kolom nang lain baisi ukuran nang tabagus. Ada ampat janis desain nang balain gasan hagian kapala tihang kolom. Kapala tihang di lorong tengah babantuk kokoh wan badesain primitif, sadangkan kapala tihang nang di bawah kubah badesain gaya Korintus[34] wan taulah matan marmer putih Italia. Kapala tihang di lorong timur baisi desain babantuk karanjang nang ganal, sementara kapala tihang di subalah timur wan barat kubah jua babantuk karanjang tagal baukuran tahalus wan tasasuai. Ada palang panghubung antara tihang kolom wan tawing panyangga nang sabuting lawan nang lain, nang taulah matan balok kayu nang digayat sadarhana wan balapis salubung kayu baukiran saadanya.[34]

Banyak hagian masigit nang dilabur kapur putih wara, tagal hagian dalam kubah wan tawing-tawing nang pas di bawahnya hibak lawan dekorasi mozaik wan marmer. Babarapa karya lukisan nang kada tapi baik matan saurang saniman Italia suah diandak di sana wayah parbaikan lagi digawi di masigit, imbah lindu tahun 1927.[34] Hagian lalangitan masigit jua dicat matan duit Raja Farouk dari Mesir.[40]

Mimbar masigit diulah ulih saurang pangrajin bangaran Akhtarini nang baasal matan Aleppo matan suruhan Sultan Nuruddin Zengi. Mimbar nitu dimaksutakan sawagai hadiah gasan masigit wayah Nuruddin mambibasakan Yerusalem, wan panggawiannya salawas anam tahun (1168-1174). Sakalinya Nuruddin maninggal wayah Tentara Salib masih mamingkut kandali atas Yerusalem, tagal wwayah Shalahuddin bahasil marabut kota nitu pada tahun 1187, mimbar nitu lalu dipasang. Struktur mimbar taulah matan gading wan kayu nang dipahat sacara hahati. Kaligrafi Arab wan desain-desain babantuk geometris wan bunga taukir pada bhgian-bagian kayu mimbar nitu.[41] Imbah hancur marga parbuatan Rohan wayah tahun 1969, mimbar nitu digantiakan uleh mimbar lain nang dekorasinya jauh tasadarhana. Adnan Al Hussaini, kapala lambaga wakaf Islam nang batanggung jawab atas Al-Aqsha, pada bulan Januari 2007 manyataakan pada pacangan diulah sabuting mimbar hanyar,[2] wan pada bulan Februari 2007 mimbar hanyar nitu sudah tuntung dipasang.[42] Desain mimbar hanyar ngini diulah uleh Jamil Badran badasarakan replika nang saksama matan mimbar Salahuddin, wan panggawiannya dituntungakan ulih Badran dalam waktu lima tahun.[41] Mimbar nitu digawi di Yordania sakawas ampat tahun, wan bubuhan pangrajin mamakai "metode kuno dalam pangukiran kayu, manggabungakan potongan-potongan lawan pasak wan lain paku, tagal mamakai pencitraan komputer gasan desain mimbarnya."[2]

Banyu mancur wadah baudu[babak | babak asal-mulanya]

Banyu mancur al-Kas wadah baudu.

Banyu mancur wadah wudu utama, nang bangaranAl-Kas ("mangkuk"), baandak di hagian utara yaitu antara Al-Jami' al-Aqsha wan Kubah Batu.[43] Bubuhan jamaah mamakai gasan baudu, matan mambasuh muha, tangan, rambut, talinga, wan batis nang digawi bubuhan Islam sabalum baibadah, tamasuk di masigit. Bangunan ngini panambaian diulah wayah tahun 709 di masa pamarintahan Umayyah, tagal antara tahun 1327-1328 Gubernur Tankiz mangganali supaya kawa malayani tabanyak jamaah. Bujur pamulaannya banyu baasal matan Kolam Salomo nang ada di parak Betlehem, wayahini banyu baasal matan pipa nang tarait ka sumbar banyu kuta Yerusalem.[44] Pambangunan baasa al-Kas wayah abad ke-20 jadi batambah karan banyu wan kadudukan matan batu.[45]

Air Mancur Qasim Pasya diulah wayah masa pamarintahan Utsmaniyah tahun 1526 wan baandak di subalah utara masigit, yaitu pada serambi Kubah Batu. Banyu mancur ngini sabalumnya jua suah dipakai ulih buhan jamaah gasan baudu wan minum sampai tahun 1940-an, tagal wayahini bapungsi sawagai manumin wara.[43]

Referensi[babak | babak asal-mulanya]

  1. ^ a b "Al-Aqsa Mosque, Jerusalem". Atlas Travel and Tourist Agency. Diakses tanggal 2008-06-29. 
  2. ^ a b c d Jordan sending replacement for Al Aqsa pulpit destroyed in 1969 attack Associated Press. International Herald Tribune. 23 January 2007.
  3. ^ "Indonesia Harus Bawa Isu Al-Aqsa di Forum OKI" (dalam bahasa Bahasa Indonesia). Okezone. 
  4. ^ "Mihrab Dari Jepara" (dalam bahasa Bahasa Indonesia). Tribun Kaltim. [permanent dead link]
  5. ^ Al Qurānul Karīm wa tafsīr (dalam bahasa Indonesia). 2010. 
  6. ^ a b c Jarrar, Sabri (1998). Gülru Necipoğlu, ed. Muqarnas: An Annual on the Visual Culture of the Islamic World (edisi ke-Ilustrasi, anotasi). BRILL. hlm. 85. ISBN 9004110844, 9789004110847 Periksa nilai: invalid character |isbn= (bantuan). 
  7. ^ a b Mosaad, Mohamed. Bayt al-Maqdis: An Islamic Perspective pp.3–8
  8. ^ a b F. E. Peters (1985). Jerusalem. Princeton University Press. hlm. 186–192. 
  9. ^ a b c Jerome Murphy-O’Connor (2008). The Holy Land: An Oxford Archaeological Guide from Earliest Times to 1700. Oxford Archaeological Guides. Oxford: Oxford University Press. hlm. 62. ISBN 978-0-19-923666-4. Diakses tanggal 20 June 2016. 
  10. ^ Temple of Herod, Jewish Encyclopedia
  11. ^ John M. Lundquist (2007). The Temple of Jerusalem: Past, Present, and Future. Greenwood Publishing Group. hlm. 45. ISBN 0275983390, 9780275983390 Periksa nilai: invalid character |isbn= (bantuan). 
  12. ^ "Jerusalem (A.D. 71-1099)".Catholic Encyclopedia.Diakses pada 1 Juli 2008. 
  13. ^ a b c d e Elad, Amikam. (1995). Medieval Jerusalem and Islamic Worship Holy Places, Ceremonies, Pilgrimage BRILL, pp.29–43. ISBN 90-04-10010-5.
  14. ^ N. Liphschitz, G. Biger, G. Bonani and W. Wolfli, Comparative Dating Methods: Botanical Identification and 14C Dating of Carved Panels and Beams from the Al-Aqsa Mosque in Jerusalem, Journal of Archaeological Science, (1997) 24, 1045–1050.
  15. ^ a b c d le Strange, Guy. (1890). Palestine under the Moslems, pp.80–98.
  16. ^ a b Grafman and Ayalon, 1998, pp.1–15 Archived 2007-12-25 at Archive-It.
  17. ^ a b c d e f g Ma'oz, Moshe and Nusseibeh, Sari. (2000). Jerusalem: Points of Friction, and Beyond BRILL. pp.136–138. ISBN 90-411-8843-6.
  18. ^ a b Al-Aqsa Mosque Archived 2009-01-03 at the Wayback Machine Archnet Digital Library.
  19. ^ Jeffers, H. (2004). Contested holiness: Jewish, Muslim, and Christian Perspective on the Temple. KTAV Publishing House. hlm. 95–96. ISBN 9780881257991. 
  20. ^ "The travels of Nasir-i-Khusrau to Jerusalem, 1047 C.E". Homepages.luc.edu. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2011-07-19. Diakses tanggal 2010-07-13. 
  21. ^ Boas, Adrian (2001). Jerusalem in the Time of the Crusades: Society, Landscape and Art in the holy city under Frankish rule. Routledge. hlm. 91. ISBN 0415230004. 
  22. ^ a b Thomas F. Madden (2002). The Crusades: The Essential Readings. Blackwell Publishing. hlm. 230. ISBN 0631230238, 9780631230236 Periksa nilai: invalid character |isbn= (bantuan). 
  23. ^ a b Al-Aqsa Guide Archived 2008-10-06 at the Wayback Machine Friends of Al-Aqsa 2007.
  24. ^ a b Necipogulu, Gulru. (1996). Muqarnas, Volume 13: An Annual on the Visual Culture of the Islamic World. BRILL, pp.149–153. ISBN 90-04-10633-2.
  25. ^ "The Burning of Al-Aqsa". Time Magazine. 29 August 1969. hlm. 1. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2013-06-19. Diakses tanggal 1 July 2008.  Archived 2011-06-28 at the Wayback Machine
  26. ^ "Madman at the Mosque". Time Magazine. 12 January 1970. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2013-08-22. Diakses tanggal 3 July 2008.  Archived 2010-10-30 at the Wayback Machine
  27. ^ About the OIC[dead link] Organization of the Islamic Conference.
  28. ^ Dumper, Michael (2002). The Politics of Sacred Space: The Old City of Jerusalem in the Middle East. Lynne Rienner Publishers. hlm. 44. ISBN 158826226X. 
  29. ^ Rapoport, David (2001). Inside Terrorist Organizations. Routledge. hlm. 98–99. ISBN 0714681792. 
  30. ^ OpenDocument Letter Archived 2011-06-28 at the Wayback Machine (Tertanggal 18 Januari 1988, dari Observer Tetap Organisasi Pembebasan Palestina untuk Markas PBB di Jenewa, ditujukan kepada Wakil-Sekretaris-Jenderal bidang Hak Asasi Manusia) Ramlawi, Nabil. Observer Tetap Organisasi Pembebasan Palestina untuk Markas PBB di Jenewa.
  31. ^ Palestine Facts Timeline, 1963-1988 Archived 2008-09-29 at the Wayback Machine Palestinian Academic Society for the Study of International Affairs.
  32. ^ Dan Izenberg, Jerusalem Post, July 19, 1991
  33. ^ Amayreh, Khaled. Catalogue of provocations: Israel's encroachments upon the Al-Aqsa Mosque have not been sporadic, but, rather, a systematic endeavor Archived 2008-11-15 at the Wayback Machine Al-Ahram Weekly. February 2007.
  34. ^ a b c d e f Al-Aqsa Mosque Life in the Holy Land.
  35. ^ Al-Aqsa Mosque, Jerusalem Universal Tours.
  36. ^ Gonen, Rivka (2003). Contested Holiness. KTAV Publishing House. hlm. 95. ISBN 0-88125-799-0. .
  37. ^ a b Al-Aqsa Mosque Restoration Archived 2009-01-03 at the Wayback Machine Archnet Digital Library.
  38. ^ Necipogulu, Gulru. (1999). Muqarnas, Volume 16: An Annual on the Visual Culture of the Islamic World BRILL, p.14. ISBN 90-04-11482-3.
  39. ^ Hillenbrand, Carolle. (2000). The Crusades: The Islamic Perspective Routeledge, p.382 ISBN 0-415-92914-8.
  40. ^ a b Al-Aqsa Mosque, Jerusalem Sacred Destinations.
  41. ^ a b Oweis, Fayeq S. (2002) The Elements of Unity in Islamic Art as Examined Through the Work of Jamal Badran Universal-Publishers, pp.115–117. ISBN 1-58112-162-8.
  42. ^ Mikdadi, Salwa D. Badrans: A Century of Tradition and Innovation, Palestinian Art Court Archived 2009-01-04 at the Wayback Machine Riweq Bienalle in Palestine.
  43. ^ a b Al-Aqsa Guide Friends of al-Aqsa.
  44. ^ Dolphin, Lambert. The Temple Esplanade.
  45. ^ Gonen, Rivka. (2003) Contested Holiness KTAV Publishing House, p.28. ISBN 0-88125-799-0.